متن مقاله
در قرآن آمده است «فَإِذا لَقِیتُمُ الَّذِینَ کفَرُوا فَضَرْبَ الرِّقَابِ حَتَّی إِذَا أَثْخَنتُمُوهُمْ فَشُدُّوا الْوَثَاقَ فَإِمَّا مَنًّا بَعْدُ وَ إِمَّا فِدَاء حَتَّی تَضَعَ الْحَرْبُ أَوْزَارَهَا.[محمد/4] پس هنگامی‌که [در میدان جنگ] با کافران روبرو شدید، گردن‌هایشان را به‌شدت بزنید، تا آن‎گاه که بسیاری از آنان را با سختی و غلظت از پای درآورید، در این هنگام [از دشمن اسیر بگیرید و] آنان را محکم ببندید، [پس از اسیرگرفتن] یا بر آنان منت نهید [و آزادشان کنید]، یا از آنان [در برابر آزاد کردنشان] فدیه و عوض بگیرید، تا آن‌جا که جنگ بارهای سنگینش را بر زمین نهد.»
برخی از تکفیری‌ها این آیه را نیز ناظر به قتال دانسته‌اند و آن را ناسخ آیات مکی اسلام (عفو و صفح و صبر) محسوب کرده‌اند و گمان کرده‌اند که این آیه در مقام امر به کشتن هر کافری است که با وی ملاقات کنند.[1] آن‌ها معتقدند بین اسلام و کفر، منطقی جز ضرب رقاب و گردن‌زدن وجود ندارد،[2] لذا ندای قتال و کشتار مخالفان خود را سر داده‌اند.[3]
آنان از مسلمانان می‌خواهند منهج و روشی را که قرآن برای آنان در مواجهه با کفار و مشرکان ترسیم کرده، بپیمایند.[4] آنان در تعیین مصداق آیه 4 سوره محمد نیز به بیراهه رفته‌اند و مسلمانان را به بهانه مرتدشدن، همان کسانی می‌دانند که باید آن‌ها را گردن زد.[5] لذا اعوان و انصار خود را به کشتن مسلمانان دعوت می‌کنند.[6] تکفیری‌ها از دو جهت، یکی تبیین مفهوم آیه و دیگری تعیین مصداق خارجی آن، دچار انحراف شده‌اند.

اما چنان‌چه مفسران نوشته‌اند مراد از لقاء و دیدار در این آیه، مواجهه با کفار در صحنه نبرد و جنگ است، نه هر لقاء و دیداری.[7] هم‌چنین، آیه در مقام تبیین حکم اسرای جنگی است و می‌گوید در صحنه جنگ کفار را گردن بزنید (بکشید) و وقتی آنان را از پای درآوردید، چنان‌چه کسانی را به اسارت درآوردید، به یکی از دو شیوه زیر با آنان رفتار کنید:
یا به آنان احسان کرده و آزادشان کنید (اما مناً بعد)، یا بعد از گرفتن فدیه آزادشان کنید (اما فداءً)؛ و در آیه سخنی از کشتن اسیر به میان نیامده است. بسیاری از فقهای شیعه با استناد به همین آیه، کشتن اسرای جنگی را جایز نمی‌دانند.

پی‌نوشت:

[1]. ابومصعب سوری، الثورة الإسلامیة الجهادیة فی سوریا، الفکر والمنهج، ص119
حجازی، اکرم، الحرکة الوطنیة الفلسطینیة الراهنة من الداخل، ص281، بی‌تا، بی‌نا.
[2]. «فلیس بیننا و بین أعدائنا ... کل أعدائنا من الیهود والنصاری و حلفائهم الکفار، و أعوانهم من المرتدین والمنافقین فی بلادنا إلا قول الله تعالی: فَإِذَا لَقِیتُمُ الَّذِینَ کفَرُوا فَضَرْبَ الرِّقَابِ حَتَّی إِذَا أَثْخَنْتُمُوهُمْ فَشُدُّوا الْوَثَاقَ» (ابومصعب السوری، دعوة المقاومة الإسلامیة العالمیة، ج1، ص51، بی‌تا، بی‌نا.
[3]. «فعاملوا أعداء الله بما أمر الله فَإِذَا لَقِیتُمُ الَّذِینَ کفَرُوا فَضَرْبَ الرِّقَابِ» (همان، ج4، ص20).
[4]. حسین بن محمود، العزة الیوم غزة، ص2.
[5]. ابومصعب سوری، أهل السنة فی الشام فی مواجهة النصیریة والصلیبیة والیهود، ص63، بی‌تا، بی‌نا.
[6]. حسین بن محمود، مجموع مقالات، ج1، ص414، بی‌تا، بی‌نا.
[7]. قطب، سید، فی ظلال القرآن، ج6، ص3282، بی‌تا، بی‌نا.