متن مقاله
یکی از کسانی‌که همه مسلمانان را، بدون استثنا، تکفیر می‌کرد، محمد بن عبدالوهاب بود؛ او به این اتهام که مسلمانان متوسل به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌شوند و بر قبور اولیای خود گنبد و بارگاه می‌سازند و به قصد زیارت قبور سفر می‌کنند و از اولیا طلب شفاعت می‌کنند، آنان را تکفیر می‌کرد. از آن‌جا که محمد بن عبدالوهاب، عقاید خرافی خود را که بر خلاف عامه مسلمانان بود و در حقیقت همان عقاید ابن‌تیمیه بود را منتشر می‌ساخت، بسیاری از علمای اهل‌سنت به مخالفت با وی پرداختند که در این مقاله برآنیم تا برای نمونه به دو مورد از آن‌ها اشاره کنیم.

- محمد فقیه بن عبدالجبار جاوی؛ او درباره محمد بن عبدالوهاب می‌گوید: «... او در ابتدای عمرش حرص فراوانی به مطالعه اخبار مدعیان دروغین نبوت از قبیل: مسیلمه کذّاب، سجاح، اسود عنسی، طلحه اسدی و امثال آن‌ها داشت، و لذا در ذهنش ادعای نبوت را می‌پروراند و اگر می‌توانست که چنین ادعایی کند، آن را اظهار می‌داشت، ... و هرگاه کسی پیرو او می‌شد، در حالی‌که حجّ واجب را انجام داده بود، به او می‌گفت: دوباره حجّ به جای آور؛ چرا که حجّ اول را که انجام دادی، در حال شرک بودی و لذا قبول نیست و واجب را از گردنت ساقط نکرده است، و چون کسی می‌خواست وارد دینش شود، بعد از ذکر شهادتین، به او می‌گفت: بر خودت گواهی بده که قبلاً کافر بودی و نیز بر پدر و مادرت گواهی بده، که با کفر از دنیا رفته‌اند، و نیز بر فلان شخص و فلان شخص گواهی بده که کافر بوده‌اند، و اسم آنان که جماعتی از بزرگان علمای پیشین بود را به زبان جاری می‌کرد. اگر او چنین گواهی می‌داد، او را می‌‌پذیرفت وگرنه دستور می‌داد، تا او را به قتل برسانند. او تصریح می‌کرد که امت اسلام شش‌صد سال کافر بوده است، و نیز هر کسی را که از او پیروی نمی‌کرد، تکفیر می‌کرد، گرچه از بهترین پرهیزکاران به حساب می‌آمد و آن‌ها را مشرک می‌نامید و خون‌ها و اموالشان را مباح می‌کرد، و تنها ایمان را برای کسانی ثابت می‌دانست که از او پیروی کنند، گرچه از بدترین افراد به حساب می‌آمدند. او در بسیاری از موارد با عبارات گوناگون به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نقص وارد می‌کرد و گمان می‌کرد که قصد و هدفش محافظت از توحید است.»[1]

- جمیل صدقی زهاوی حنفی؛
او می‌گوید: «وهابیت فرقه‌ای است منسوب به محمّد بن عبدالوهاب، که ابتدای ظهور او در سال 1143 هجری است، و امرش بعد از سال پنجاه مشهور گشت. او عقیده باطل خود را در «نجد» ظاهر کرد و محمّد بن سعود امیر «درعیه» در شهرهای «مسیلمه کذّاب» او را در آن عقاید مساعدت کرد و اهالی آن شهرها را بر پیروی ابن عبدالوهاب مجبور کرد و مردم نیز از او پیروی کردند، و همین‌طور قبیله‌های عرب، یکی پس از دیگری گول او را خوردند، تا آن‌که فتنه او فراگیر شده و شهرتش همه جا را گرفت... .»[2]

پی‌نوشت:

[1]. «... و کان فی اوّل امره مولعا بمطالعة اخبار من ادعی النبوة کاذبا کمسیلمة الکذّاب و سجاح و الأسود العنسی و طلحة... .»النصوص الاسلامیة فی الردّ علی مذهب الوهابیة، چاپ مصر، ص 40 ـ 41.
[2]. «الوهابیة فرقة منسوبة الی محمد بن عبد الوهاب. و ابتداء ظهور محمّد هذا کان سنة 1143هجری، و انّما اشتهر امره بعد... .»الفجر الصادق، جمیل صدقی زهاوی، چاپ مصر، ص 16.