حسن فرحان مالکی در پاسخ از این سوال می‌گوید: شیخ محمد به خاطر فقه یا نکوهش جهمیه، معتزله و شیعه یا مسئله خلق قرآن یا مسائلی چون رؤیت خداوند، میزان، صراط، شفاعت و اوصاف بهشت و جهنم مکتب ابن تیمیه را انتخاب نکرد، بلکه به این جهت تفکر ابن تیمیه را قبول کرد و آن را به نجد آورد که عقاید وی علیه اصحاب قبور، توسل، تبرک و تصوف را قبول داشت؛ زیرا سایر مسائل فقهی و عقیدتی که به آن اشاره کردیم، مورد قبول حنابله نجد بود. محمد بن عبدالوهاب به این جهت تفکر ابن تیمیه را پذیرفت که به حنابله بگوید: ببینید شیخ شما، یعنی شیخ الاسلام ابن تیمیه که مشهور عام و خاص و دارای دیدگاه‌ها و نظرات فراوان است، اعتقادات و اعمال شما را مصداق شرک اکبر و مستوجب قتل و جهاد می‌داند.[3]
بنابراین به این علت محمد بن عبدالوهاب تفکرات ابن تیمیه را برگزید که ابن تیمیه تفکرات خودش را با عنوان اجماع مسلمانان مطرح کرده بود، در حالی‌که هیچ‌یک از حنابله و اهل سنت چنین سخنی را نگفته بودند. ابن تیمیه مسئله قبور را مطرح کرد و گفت هر کس این عقاید را نپذیرد، مشرک است. محمد بن عبدالوهاب از طریق گزینش تفکر ابن‌تیمیه سلاح تکفیر را به دست گرفت و به تکفیر مسلمانان همت گماشت. پس از شکل‌گیری وهابیت، شاخه مذهب حنبلی «حنبلی تیمیه» به لحاظ عقیدتی در نجد غلبه پیدا کرد و علمای عربستان، امروز در حقیقت، عالم فرقه «تیمی-وهابی» هستند، زیرا تفکرات وهابیت، امروز برگرفته از دو تفکر ابن تیمیه و محمد بن عبدالوهاب است.

نویسنده: م.ج

پی‌نوشت:

[1]. وهابیت، سلفی یا حنبلی؟
[2]. وهابیت پیروان فرقه «تیمیه»
[3]. فرحان مالکی، حسن، نگاهی به غلو اندیشی و افراط گرایی علمای معاصر عربستان، موسسه فرهنگی هنری آفتاب خرد، تهران، 1396ش، ص73-74.