پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از عقاید مورد اتفاق در جهان اهل سنت، اطاعت از حاکم است. اهل سنت بر این باورند که اگر حتی حاکم، فردی فاسق و ظالم بود، باید از او اطاعت کرد و نمی‌توان علیه او قیام کرد. وظیفه مردم در قبال حاکم فاسد، فقط ارشاد و نصیحت اوست.
چنین عقیده‌ای در جهان ویرایش اهل سنت از روایاتی سرچشمه می‌گیرد که اطاعت از حاکم را واجب می‌داند. مثلا روایتی در صحیح مسلم از پیامبر خدا (صلی الله علیه و اله) است که می گوید: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : مَنْ رَأَى مِنْ أَمِيرِهِ شَيْئًا يَكْرَهُهُ فَلْيَصْبِرْ، فَإِنَّهُ مَنْ فَارَقَ الْجَمَاعَةَ شِبْرًا فَمَاتَ فَمِيتَةٌ جَاهِلِيَّةٌ؛ هر كس از حاكم و رهبر خود امر ناپسندی مشاهده كرد می‌بايست بر آن صبر نمايد، چرا كه هر كس از جماعت فاصله بگيرد به مرگ جاهلی مرده است».[1]
با توجه به این روایات است که عالمان اهل سنت معتقدند که باید از حاکم اطاعت کرد و خروج علیه حاکم فاسق و فاسد نیز جایز نیست. ابوالحسن اشعری از متکلمین بزرگ اهل سنت در این باره می‌گوید: «ما به حكم دين خود، پشت سر هر امام نيكوكار يا ظالمي نماز مي­گذاريم و براي امام مسلمانان دعا مي­كنيم و به امامتشان اقرار داريم. حتي اگر كسي بر امامي كه لغزش در دين داشته باشد، خروج كند باز هم گمراه است. در دين ما قيام مسلحانه عليه حاكم جايز نيست».[2]
بنابراین اصل اولیه در بین اهل سنت اطاعت از حاکم است. حال این حاکم ظالم باشد یا عادل. اما در این بین، سلفیه جهادی اعتقادی دیگر دارند. آنها معتقدند اگر حاکمی ظلم کرد یا به ما انزل الله حکم نکرد، نه تنها اطاعت از او جایز نیست بلکه چنین حاکمی کافر است و باید علیه چنین حاکمی قیام کرد و او را از بین برد.[3] به همین جهت است که جریان سلفیه جهادی قائل به کفر حاکمان بلاد اسلامی هستند و حکم به کفر حاکم می‌دهند.
بنابراین چنانکه مشاهده می‌کنید دو روایت افراطی در جهان اهل سنت وجود دارد که هر کدام در نظریه خود افراط کرده‌اند. گروه اول بسیار افراطی عمل کرده و حکم به اطاعت از حاکم ظالم و فاسد می‌دهد و گروه دوم نیز بسیار افراطی عمل کرده و حکم به کفر حاکم می‌دهد، در حالی که چنین حاکمی مسلمان معصیت کار است نه کافر!

نویسنده: مجتبی محیطی

پی‌نوشت:

[1]  . نيشابورى، مسلم، صحيح مسلم، بیروت: دار إحياء التراث العربى، بى‌تا، ج3، ص477.
[2]  . اشعری، ابوالحسن، الإبانة، تحقیق: فوقية حسين محمود، قاهره: بی‌نا، 1988م، ص33-32.
[3]  . طرطوسی، الجزء الثاني من الردود والتعقيبات على أسئلة ومداخلات الإخوان في سجل الزوار، ص26 به آدرس سایت ابوبصیر طرطوسی.