پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از جاهایی که بشریت بسیار از آن ناحیه، لطمه خورده است، افراط و تفریط‌های بی‌مورد بوده است. هر مکتب و اندیشه‌ای بیشترین ضربه را از ناحیه خشک مقدس‌ها خورده است. مکتب فکری اسلام نیز از این آسیب در امان نمانده است و ضربات مهلکی از ناحیه خشک مقدسین مذهبی خورده است. در صدر اسلام، تفکر خوارج مهلک‌ترین ضربات را بر پیکر اسلام زد. خوارج با ضیق کردن اسلام و سخت گرفتن بر مسلمین فقط اشخاصی را مسلمان می‌پنداشتند که از ناحیه زبان، قلب و عمل موحد باشند. از این رو از دیدگاه خوارج اگر شخص مسلمانی در زبان و قلب موحد باشد ولی فقط یک فعل گناه مرتکب شود از اسلام خارج است و تکفیر می‌شود.[1] سخت‌گیری‌های خوارج باعث شد که تفکر مرجئه ایجاد شود. مرجئه بر خلاف خوارج، معتقد بودند که اگر کسی حتی گناه کبیره انجام دهد، مومن است و خداوند چنین انسان‌هایی را می‌آمرزد. مرجئه بر این باور بودند که ایمان فقط تصدیق زبانی است و اگر شخصی به زبان بگوید من مسلمان هستم حتی اگر در قلب به اسلام عقیده نداشته باشد و در حیطه عمل نیز به احکام اسلامی عمل نکند، مسلمان است.[2] این دو تفکر (خوارج و مرجئه) هرچند در تاریخ از بین رفتند و فقط نامی از آنان وجود دارد[3] اما تاریخ گواه است که همیشه اگر تفکری تفریطی (تکفیری) وارد میدان شود، قطعا پس از مدتی تفکر افراطی (اباحه گرایی) به وجود خواهد آمد. 
به نظر می‌رسد حمایت از جریان سلفی تکفیری از سوی آمریکا و غرب بر اساس همین مِتُد صورت پذیرفته است. کشورهای استکباری با حمایت مالی و تسلیحاتی از جریان‌های سلفی تکفیری در صدد هستند که مسلمانان را از اسلام و دین بی‌زار کنند و به جای آن تفکر اباح گرایی را ترویج دهند. آنان می‌خواهند مسلمانان با دست خودشان دست از اسلام بردارند و فقط نام مسلمان را داشته باشند، ولی در قلب و عمل بویی از اسلام نبرده باشند. کشورهای استبدادی تا حدودی نیز به هدفشان دست یافته‌اند. بی‌دینی و ترویج فساد و بی‌اخلاقی در جوامع مسلمان، نشان از موفقیت هدف دشمن بوده است.
بنابراین در این زمان همه مسلمانان باید مواظب باشند که در حیله دشمن نیفتند و برای فرار از تفکر خشونت طلب تکفیری به سوی تمدن اباحه گرای غرب نروند. بلکه باید به سوی اسلام عزیز و رحمانی رفت که با تفریط و افراط مخالف است.

نویسنده: مجتبی محیطی

پی‌نوشت:

[1]. علیزاده موسوی، ایمان و کفر، مقدمه آیت الله سبحانی بر کتاب، انشارات دارالاعلام، قم، 1393، ص29.
[2]. همان، ص31.
[3]. برای آشنایی با تکفر مرجئه مراجعه شود به نوبختی، فرق الشیعه، ص7 و 8.