پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ صوفیان بر این باورند که مبادی اعتقادی‌شان را از اسلام گرفته‌اند، ولی با مطالعه اقوال و احوال بزرگان و قدمای صوفیه به این نتیجه می‌رسیم که این اعتقادات اسلامی به‌شدت دچار تغییر و تحریف شده است. تا جایی که دیگر نمی‌توان آن‌ها را عقیده‌ای مطابق با عقیده اسلام خواند. توکل ازجمله مهم‌ترین عقاید صوفیه است ولی قدمای صوفیه به نحوی در این امر افراط کرده‌اند که در بین صوفیان، معنای حقیقی خود را از دست داده است. چنانچه توکل را مجرد شدن از هرگونه اراده‌ای تعبیر کرده‌اند. [عرفان اسلامی و عرفان التقاطی، ص 178] به عقیده صوفیه، توکل یعنی ترک هرگونه تلاش و کوشش در امور زندگی! تا آنجا که یک صوفی خاری را از پای خود بیرون نمی‌آورد، زیرا آن را خلاف توکل می‌دانست. [دردیار صوفیان، ص 153] یا مثلاً وقتی به سفر حج می‌رفتند با خود توشه‌ای نمی‌بردند، مبادا که توکل در آن‌ها سست شود. چه‌بسا صوفیانی در این راه از گرسنگی و تشنگی به خاطر باور داشتن به این اعتقاد غلط جان سپرده باشند. این اعتقاد غلط ازجمله عوامل دوری صوفیه از کسب‌وکار بوده است، چراکه کسب‌وکار را خلاف توکل می‌دانستند. بنابراین خود را از کار فارغ می‌دانستند و امورات زندگی‌شان از راه درآمد خانقاه و تکدی‌گری تأمین می‌کردند.

پی‌نوشت:
الهامی، داود، عرفان اسلامی و عرفان التقاطی، نشر مکتب اسلام، تهران، 1374، ص 178
دشتی، علی، دردیار صوفیان، نشر جاویدان، تهران، 1363، ص 153