یکی از مسائل و موضوعات اختلافی میان مسلمانان و وهابیان، مسأله «زیارت قبر پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و قبور انبیا، صالحان و عموم مسلمانان» است. کسانی که زیارت قبور را جایز نمی‌دانند به چند روایت که در منابع روایی اهل‌‌سنت نقل شده است، استناد کرده‌اند اما فقها و علمایی که زیارت قبور را جایز می‌دانند، روایات ناهیه را توجیه کرده‌اند که ما نیز جهت آشنایی خوانندگان عزیز با توجیهات علمای اهل‌سنت، روایات ناهیه و توجیهات مجوزین زیارت قبور را ذکر می‌کنیم: «عن أبی هریرة: أنّ رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله) قال: لعن الله زوّارات القبور؛ ابی هریره می‌گوید: همانا رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: خدا لعنت کند زنان زیارت کننده قبور را» همچنین «عن عبدالله بن عباس: لعن رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله) زائرات القبور و المتخذین علیها المساجد و السرج. عبدالله بن عباس می‌گوید: رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) لعنت کردند زائرین قبور را و کسانی که آن قبور را مسجد و محل روشنایی برای خود گرفتند»[1]

توجیهات علمای اهل‌سنت

- تزمذی پس از نقل حدیث ابوهریره و تصحیح سند آن، می‌نویسد: بعضی از علما معتقدند لعن پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) مربوط به زمانی است که هنوز زیارت قبور را جایز ندانسته بودند اما زمانی که زیارت قبور را اجازه دادند، برای عموم مردان و زنان زیارت قبور جایز شد و برخی می‌گویند: زیارت قبور برای زنان کراهت دارد؛ زیرا صبر زنان کم است و زیاد گریه و زاری می‌کنند.[2]

- قرطبی می‌نویسد: برخی روایت ابوهریره و لعن پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را به دلیل کلمه «زوّارات» که صیغه مبالغه است، مربوط به کسانی می‌دانند که زیاد به زیارت قبور می‌روند.[3]

- عینی حنفی پس از نقل توجیهات دیگران، خود نیز در توجیه روایت ابوهریره می‌نویسد: مطابق این روایت زنان از اکثار در زیارت قبور منع شده‌اند. شاید علت منع اکثار در زیارت قبور این باشد که زیاد به زیارت قبور رفتن موجب ضایع شدن حقوق همسر می‌شود. وی مفاسد دیگری همچون تبرج زنان، تشبّه به کسانی که دائما ملازم قبور هستند و به تعظیم قبور می‌پردازند و ترس از گریه و زاری زنان با صدای بلند در حضور نامحرمان را نیز از علل و عوامل منع از اکثار زیارت قبور توسط زنان شمرده است و معتقد است بین زائرات و زوّارات باید فرق گذاشت.[4]

- حاکم نیشابوری شافعی پس از نقل روایات ناهیه از زیارت قبور، می‌نویسد: احادیثی که از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نقل شده و از رفتن به زیارت قبور نهی می‌کنند، توسط حدیث بریده که در صحیح بخاری و صحیح مسلم نقل شده است، نسخ شده‌اند.[5]

پی‌نوشت:

[1]. السنن الکبری، بیهقی شافعی، دارالفکر، بیروت، ج 5، ص 458.
[2]. «هذا حدیث حسن صحیح و قد رأی بعض أهل العلم أنّ هذا کان قبل أن یرخّص النّبیّ (صلی الله علیه و آله و سلم) فی زیارة القبور، فلمّا رخّص دخل فی رخصته الرجال و النساء و قال بعضهم: إنّما کره زیارة القبور للنساء لقلّة صبرهنّ و کثرة جزعهنّ.» سنن ترمذی، ترمذی، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، ج 3، ص 372.
[3]. «قال قرطبی: حمل بعضهم حدیث الترمذی فی المنع علی من یکثر الزیارة، لأنّ الزوّارات للمبالغة.» عمدة القاری، عینی حنفی، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، ج 8، ص 69.
[4]. «یمکن أن یقال: أنّ النساء إنّما یمنعن من إکثار الزیارة لما یؤدی إلیه الإکثار من تضییع حقوق الزوج و التبرّج والشهرة و التشبه بمن یلازم القبور لتعظیمها و لما یخاف علیها من الصراخ و غیر ذلک من المفاسد و علی هذا یفرق بین الزائرات و الزوّارات.» همان.
[5]. «و هذا الأحادیث المرویة فی النهی عن زیارة القبور منسوخة و الناسخ لها حدیث... .» المستدرک علی الصحیحین، حاکم نیشابوری، دار الکتب العلمیة، بیروت، ج 1، ص 530. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.