ید الله، دست خداوند
در قرآن مجید عباراتی آمده که به ظاهر خداوند را دارای اعضاء معرفی میکند مانند آیه: «يَدُ اللَّـهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ [فتح/10] دست خدا بالاى دستهاى آنان است». به دو گونه میتوان از این آیات برداشت کرد: ا. اینکه همان معنای ظاهری در نظر باشد و خداوند دارای دست و پا و چشم و ... باشد و با همین اعضای ظاهری امورات خود و بندگانش را تدبیر نماید. 2. ایا اینکه معنای وسیع و جامعتری را مد نظر قرار هیم و آن اینکه: منظور دست از«دست خدا بالاتر از دستهای آنها است» و یا سایر موارد مشابه را علامت احاطه و قدرت خداوند بر جهان هستی و همه مخلوقات خویش بدانیم.«ابوهریره میگوید: پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: دست راست خداوند پُر است و بخشش و عطای مداوم شب و روز، چیزی از آن نمیکاهد و در دست دیگرش ترازوست» [1] و ایضا گفته «پیامبر فرمود: دست راست خداوند پر است و همواره انفاق میکند و از آن کاسته نمیشود و عرش خداوند نیز بر روی آب قرار گرفته و دست چپ خداوند فیض و احسان است که به بعضی مقام و ثروت دهد و از برخی دیگر بستاند» [2]
بیان این گونه روایات در صحیح بخاری نشان از ترسیم خداوند به داشتن دستانی همچون دستان اسان است که با ذات کبریایی خداوند سازگاری ندارد و از این جهت اینگونه روایات از درجه اعتبار ساقط میباشند.
پینوشت:
[1]. بخاری صحیح بخاری، دار ابن کثیر، بیروت1407، ج6، ص117
[2]. بخاری صحیح بخاری، دار ابن کثیر، بیروت1407، ج6، ص2699
افزودن نظر جدید