پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از دلایل مدعی یمانی، احمد بصری بر اثبات مدعای خود، خواب می‌باشد، ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺩ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ‌ﻫﺎ، ﺑﻴﺎﻧیه‌ی ﺻﻮتی ﻭ ﺳﺎﻳﺖ ﺭسمی ﺧﻮﺩ، ﺧﻮﺍﺏ ﺭﺍ ﺭﻭشی ﺍﺯ ﻏﻴﺐ ﻭ ﻧﺰﺩﻳﮏ‌ﺗﺮﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺑﺮﺍی ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺍﻣﺎﻡ ﻣﻌﺼﻮﻡ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﻭ می‌ﮔﻮﻳﺪ: ﮐﻮﺗﺎﻩ‌ﺗﺮﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺑﺮﺍی ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺑـﻪ ﻏﻴﺐ ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ و ﺗﻌﺎلی؛ استفاده از ﺧﻮﺩ ﻏﻴﺐ ﺍﺳﺖ. ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳﻪ‌ﺭﻭﺯ ﺭﻭﺯﻩ‌ﺩﺍﺭی ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﺣﻀﺮﺕ زهرا (علیهاالسلام) ﺷﻮﻳﺪ، ﻭ ﺍﺯ ﺧﺪﺍ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﺪ ﮐﻪ ﺣﻖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻋﺎﻟﻢ ﺭؤیا، ﻣﮑﺎﺷﻔﻪ ﻭ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ‌ی ﻳکی‌ﺍﺯ ﻧﺸﺎﻧﻪ‌ﻫﺎی غیبی‌اش ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﺪ.[1] در روشی دیگر نیز، خواندن دعایی به مدت چهل شب را پیشنهاد داده و آن‌را مقدمه‌ای برای کشف حقیقت از طریق رؤیا می‌داند.[2] یعنی برای کشف حقیقت ادعای احمد بصری باید خواب ببینیم!

وی برای اثبات ادعای خود (حجیت داشتن خواب) به بعضی آیات قرآن تمسک می‌کند؛ مانند: «وَنَٰدَيْنَٰهُ أَن يَٰٓإِبْرَٰهِيمُ* قَدْ صَدَّقْتَ ٱلرُّءْيَآ ۚ إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجْزِى ٱلْمُحْسِنِينَ. [صافات/104-105] او را ندا دادیم که: ای ابراهیم! آن رؤیا را تحقق بخشیدی (و به مأموریت خود عمل کردی)! ما این گونه، نیکوکاران را جزا می‌دهیم!» و همچنین «يُوسُفُ أَيُّهَا ٱلصِّدِّيقُ أَفْتِنَا فِى سَبْعِ بَقَرَٰتٍۢ سِمَانٍۢ يَأْكُلُهُنَّ سَبْعٌ عِجَافٌۭ وَسَبْعِ سُنۢبُلَٰتٍ خُضْرٍۢ وَأُخَرَ يَابِسَٰتٍۢ لَّعَلِّىٓ أَرْجِعُ إِلَى ٱلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَعْلَمُونَ.[یوسف/46] (او به زندان آمد، و چنین گفت؛) یوسف، ای مرد بسیار راستگو! درباره این خواب اظهار نظر کن که هفت گاو چاق را هفت گاو لاغر می‌خورند؛ و هفت خوشه تر، و هفت خوشه خشکیده؛ تا من بسوی مردم بازگردم، شاید (از تعبیر این خواب) آگاه شوند!»

بررسی و نقد:
1. این آیات ﺍﺻﻞ ﺭؤﻳﺎی ﺻﺎدقه و امکان تعبیر برخی خواب‌ها را بیان می‌کند و بیشتر از این سخنی نمی‌گویند. پس این شواهد، اعم از مدعای افرادی است‌که می‌خواهند رؤیا را روشی در تشخیص حجت الهی بدانند. پس در آیات فراوانی بحث از رؤیا و خواب صادقه ذکر شده، اما با توجه به همان آیات، اصل رؤیای صادقه و این‌که تعدادی از خواب‌ها دارای تعبیر بوده و بیننده‌ی خواب می‌تواند برخی از وقایع را به صورت رمز آلود یا آشکارا ببیند، مورد تأیید است. اما این مطلب که با توجه به خواب، بتوان در اصول عقاید مانند: امامت و تشخیص حجت الهی و یا مسایل فقهی ورود نمود، ثابت شدنی نیست و هیچ‌یک از دلایل ادعایی به این مطلب اشاره ندارد.

2. نصوص معتبره و فتوی علماء بر عدم حجیت خواب دلالت دارد. علامه حلی در این باره می‌فرماید: «اگر(معصومین) در رؤیا مطلبی خلاف ظاهر بگویند، سزاوار نیست از آن تبعیت شود و اگر موافق شریعت چیزی بفرمایند، بهتر است بر طبق آن عمل شود؛ اما واجب نیست؛ زیرا زیارت امام(علیه السلام) در رؤیا موجب وجوب اتباع در بیداری نمی‌شود.(یعنی واجب نیست انجام شود)»[3] امام صادق(علیه السلام) در این مورد می‌فرماید: «ان دین الله عزوجل أعز من أن یری فی‌النوم؛[4] دین خداوند برتر از آن است که در خواب دیده می‌شود.»
ابو بصير گويد شنيدم امام پنجم مى‏‌فرمود: «ابليس دسته شيطانى دارد بنام هزع كه هر شب ميان مشرق و مغرب را پر كنند و بخواب مردم آيند و به وسيله آنان مردم خواب پريشان بينند.»[5] پس چون غلط با درست آمیخته می‌شود نمی‌توان به خواب‌ها اعتماد کرد.

پی‌نوشت:

[1]. الجواب المنیر، احمد بن اسماعیل، بی‌تا، بی‌جا، ج1، ص 7.
[2]. بشارتی، احمد بن اسماعیل، واﺣﺪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎتی اﻧﺘﺸﺎرات اﻧﺼﺎر اﻻﻣﺎم اﻟﻤﻬﺪی، ص 24.
[3]. بحارالانوار، علامه مجلسی، دار احیاءالتراث العربی، ج۶۱، ص۲۳۸.
[4]. همان، ص۲۳۷.
[5]. امالى شيخ صدوق، شیخ صدوق، نشر کتاب‌چی، ترجمه كمره‏اى، تهران، ص 146.