اختلاف نسخههای زیارت عاشورا
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از شبهاتی که برخی از افراد به زیارت عاشورا وارد میکنند این شبهه میباشد که در آن میگویند: «جملههای (أللّهم خصّ أنت أوّلّ ظالم باللّعن منّی وابدأ به أوّلا ثمّ الثّانی والثّالث والرّابع...) در نسخه خطی «مصباح المتهجد» مربوط به قرن ششم موجود در کتابخانه آستان مقدس رضوی و نسخه «مصباح الصغیر» شیخ (که برگزیده «مصباح المتهجد» است) و مربوط به قرن ششم و آن هم در آستان مقدس رضوی موجود میباشد، وجود ندارد و این به معنای دخل و تصرفهای در زیارت عاشورا و عدم اعتبار آن است.»
پاسخ:
برای پاسخ به این شبهه به پاسخ مرجع عالیقدر، حضرت آیت الله مکارم شیرازی که در پاسخ به این موضوعات در کتاب «مفاتیح نوین» ذیل زیارت عاشورا آمده، جلب میکنیم: «باید توجه داشت که جملههای فوق در چند نسخه مهم و معتبر دیگر «مصباح المتهجد» و «مصباح الصغیر» موجود است:
الف) نسخه قدیمی و خطی «مصباح المتهجد» تاریخش به زمان شیخ طوسی (قرن پنجم) برمیگردد و در کتابخانه مسجد اعظم قم به شماره 394 موجود است و در صفحه اول آن نوشته شده: «نسخه زمان مؤلف».
ب) نسخه ابن ابی الجواد که در کتابخانه مرحوم آیت الله مرعشی نجفی به شماره 6837 موجود است؛ وی مینویسد: این نسخه را با نسخهای که در اختیار نوه ابن شهر آشوب بوده، مقابله کردم و نوه ابن شهر آشوب گفته است که من از جدّم (ابن شهر آشوب) شنیدم که این نسخهای است که آن را بر شیخ طوسی خواندهام و در این نسخه نیز جملات فوق قرار دارد.
ج) مرحوم سید بن طاووس هم در «مصباح الزائر» این زیارت را به همین کیفیت نقل کرده و پس از آن میگوید: من آن را از «مصباح الصغیر» شیخ نقل میکنم.[1]
د) در «بحار الأنوار» که مستقیما از «مصباح المتهجد» نقل کرده این فقرات موجود است که نشان میدهد در نسخه موجود نزد علامه مجلسی نیز جملات فوق بوده است.[2] و اگر هم در برخی از نسخهها نیست، ممکن است به شرایط زمانی عرضه این زیارت (در راستای رعایت تقیه) برگردد.[3]
شاید برای برخی این پرسش مطرح گردد که با وجود سند صحیح و اهمیت ویژهای که علمای شیعه برای این زیارتنامه قائل بوده و چنان مداومتی بر خواندن آن داشتهاند، پس چرا اشخاصی همچون شیخ طوسی که این زیارتنامه را در کتاب «مصباح المتهجد» خود آوردهريا، چرا آن را در هیچ یک از دو کتاب بزرگ حدیثی خود «تهذیب» و «استبصار» که دو کتاب از «کتب اربعه» شیعه است نیاورده؟ در پاسخ میگوییم: به واسطهی وجود بخشهای مهمی از این زیارتنامه که در باب «تبرّی و لعن» بر دشمنان اهلبیت (علیهم السّلام) وارد شده، مرحوم شیخ طوسی در راستای امر «تقیّه» آن را در این کتابها نیاورده، چرا که در آن زمان، منابع حدیثی شیعه به عنوان کتابهای درسی نیز مورد توجه قرار میگرفته؛ بنابراین، وی برای جلوگیری از هرگونه تنش، آن را در اینگونه کتابها نیاورده است، ولی با این وجود، شخصیت بزرگی همچون مرحوم شیخ طوسی آن را در کتاب «مصباح المتهجد» خود که کتاب «دعا و مناجات» میباشد، آورده است.
پینوشت:
[1]. مصباح الزائر، ص 278.
[2]. بحارالأنوار، علامه مجلسی، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، ص 296.
[3]. مفاتیح نوین، حضرت آیت الله مکارم شیرازی، ص 399.
افزودن نظر جدید