پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در کتاب‌های اهل سنت، زید بن ثابت از کاتبین وحی شمرده می‌شود، او به علم سریانی آگاهی داشت و از فقهای اصحاب بود. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در مورد او فرمود: «أفرض أمتی زید بن ثابت.[1] زید بن ثابت از خواص امت من است.»
مسروق درباره‌‌اش می‌گوید: «وقال مسروق: قدمت المدينة فوجدت زيد بن ثابت من الراسخين في العلم.[2] وارد مدینه شدم و زید بن ثابت را از راسخین در علم یافتم.»
مالک بن انس هم درباره‌اش می‌گوید: «عن مالك بن أنس، قال: كان إمام الناس عندنا بعد عمر بن الخطاب زيد بن ثابت - يعنى بالمدينة.[3] زید بن ثابت در مدینه، بعد از عمر پیشوای ما بود.»
اما همین صحابه پیامبر، که علمای اهل سنت او را از راسخین در علم، و فقیه اصحاب معرفی می‌کنند، با این همه تعریف و تمجید، در کتاب صحیح بخاری، 8 حدیث بیشتر از او نقل نشده است،[4] و در کتب اهل سنت نیز بیش از این حدیث ندارد.[5]
آیا زید بن ثابت با هشت حدیث، جزء راسخین در علم و فقیه مدینه گشته است؟! به‌طور یقین در نزد او هزاران حدیث از نبی اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) بوده که موجب شده، از راسخین علم شمرده شود.
پس چه دستی در کار بوده، که فقها و خواص صحابه، احادیث پیامبر را با خود به عالم دیگر برند و دیگران را از آن احادیث و سنت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) محروم نمایند؟!
شاید به همین دلیل است که ابن عباس، بر سر قبر زید گفت: «هکذا یذهب العلم.[6] این‌چنین علم از بین می‌رود.»
زید نزدیک چهل سال در دوران پس از پیامبر زیست، و از این مطلب معلوم می‌گردد، که چه ثروت عظیمی را از احادیث پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) با خود به گور برده است، در حالی‌که وقت نشر آن را داشته است.

پی‌نوشت:

[1]. المستدرک، حاکم نیشابوری، ج4، ص335.
[2]. الاستیعاب، ابن عبدالبر، بیروت: دارالجیل، 1412ق، ج2، ص539.
[3]. همان.
[4]. «زيد بن ثابت الأنصاري ثمانية أحاديث.» هدی الساری، مقدمه فتح الباری، ابن حجر عسقلانی، بیروت: دارالفکر، 1415ق، ص659.
[5]. «اصحاب الافراد: ... زيد بن ثابت.» جوامع السیرة و خمس رسائل اخری لابن حزم (الرسالة الثانیة: اسماء الصحابة الرواة و ما لکل واحد من العدد)، ابن حزم، مصر: دارالمعارف، ص307.
[6]. المغنی، ابن قدامه، بیروت: دار الكتاب العربي للنشر والتوزيع، ج2، ص380.
الطبقات الکبری، ابن سعد، بیروت: دار صادر، ج2، ص361.