پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ با مراجعه به روایات صحاح نزد اهل‌سنت با مجموعه‌ای از روایات متناقض پیرامون روزه‌ی روز عاشورا مواجه می‌شویم که در بسیاری از موارد جمع میان آن‌ها غیر ممکن است و ما را با ماهیت جعلی این موضوع، بیشتر آشنا می‌سازد. در این مقاله به چهار مورد از تناقضات اشاره می‌نماییم:

الف) روزه‌داری پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و قریش پیش از اسلام در روز عاشورا؛
از جمله روایاتی که در کتاب به اصطلاح «صحیح» بخاری آمده و باعث فتوای برخی از علمای اهل‌سنت به استحباب روزه‌ی عاشورا گردیده، روایت زیر است: «عایشه گوید: روز عاشورا را قریش در جاهلیت روزه می‌گرفت و پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نیز تا هنگام هجرت به مدینه، هم‌چنان این روز را روزه می‌داشت و دیگران را نیز به آن امر می‌نمود تا این‌که روزه‌ی ماه رمضان واجب گردید و از آن پس حضرت روزه‌ی این روز را ترک نمود و فرمود هر که می‌خواهد روزه بدارد.»[1]
این روایت به‌خاطر وجود «هشام بن عروه» اشکالاتی دارد، که با مراجعه به کتب رجالی اهل‌سنت مشخص می‌گردد و ما به جهت رعایت اختصار از بیان آن خودداری می‌کنیم. با این وجود و صرف نظر از این اشکال با رجوع به روایات دیگری از همین کتاب، تناقضات فراوان دیگری است که برخی از آن‌ها در زیر می‌آید.

ب) بی‌‌اطلاعی پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و قریش از روز‌ه‌ی عاشورا تا زمان هجرت؛
در جای دیگر از همین کتاب و در موضعی کاملاً متناقض با روایت بالا آمده: «پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) پس از هجرت به مدینه یهود را دید که روز عاشورا را روزه گرفته‌اند، فرمود: این کار برای چیست؟ گفتند: این روز فرخنده‌ای است که در آن بنی‌اسرائیل را خداوند از دست دشمنانش نجات بخشید و به همین‌رو، موسی (علیه السّلام) و پیروانش این روز را روزه می‌دارند. حضرت فرمود: من برای پیروی از موسی سزاوارترم؛ از این‌رو، حضرت این روز را روزه گرفت و دیگران را نیز امر به روزه‌ی این روز فرمود.»[2]
در نقد و بررسی این روایت، نخست آن‌که این روایت، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) را فردی ناآگاه به احکام شرایع دیگر معرفی نموده و پس از پرسش از یهود حکم دین اسلام را در تبعیت از دین یهود تشریع می‌نماید.
دوم آن‌که روایت پیشین می‌گفت: پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و قریش در جاهلیت و حتی پس از اسلام تا هنگام هجرت به مدینه این روز را روزه می‌گرفت و پس از هجرت و تشریع روزه‌ی رمضان، حضرت روزه‌ی این روز را به اختیار مسلمانان واگذار نمود؛ امّا این روایت می‌گوید: نه‌تنها پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) این روز را روزه نمی‌گرفت، حتی از روزه‌ی این روز آگاهی هم نداشت و با تعجب علت آن را از یهود پرسید و از آن پس بود که حضرت، نه‌تنها این روز را روزه گرفت، بلکه مسلمانان را نیز امر به روزه‌ی این روز نمود.
سوم و مهم‌تر آن‌که اساساً تطابق و هم‌زمانی روز عاشورا با روزی که یهود به خاطر نجات حضرت موسی (علیه السّلام) نجات یافته امکان ندارد و این یکی از دروغ‌هایی است که در کتاب بخاری آمده، چرا که مدار تغییر سال، نزد یهود سال قمری نبوده تا پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) بخواهد در پیروی یا مخالفت با روزه‌ی آنان امر یا نهی فرماید.

ج) ترک روزه عاشورا با وجوب رمضان؛
به روایتی دیگر که بخاری در به اصطلاح «صحیح» خود آورده و با روایات بالا تناقض دارد، توجه کنید: «پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) روز عاشورا را روزه می‌گرفت و دیگران را نیز به آن امر می‌فرمود، تا این‌که ماه رمضان واجب گردید. زان پس بود که روزه این روز ترک گردید و عبدالله بن عمر نیز این روز را روزه نمی‌گرفت، مگر زمانی‌که عاشورا، به روزی می‌افتاد که عادتاً آن روز را روزه می‌گرفت (مثلا روز جمعه).»[3]
این روایت موافق با روایت دوم در روزه‌ی روز عاشورا، پیش از وجوب ماه رمضان و مخالف آن را در اجباری یا اختیاری بودن روزه عاشوراست.

د) پیروی پیامبر از آئین یهود!
در روایتی دیگر که در کتاب بخاری آمده و کاملاً متضاد با روایات پیشین است، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را در اموری که دستور از خداوند نداشته، پیرو آیین یهود و نصارا معرفی می‌کند: «پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) دوست می‌داشت تا در اموری که از سوی خداوند امری برایش صادر نشده، از اهل کتاب (یهود و نصارا) تبعیت کند... .»[4]

پی‌نوشت:

[1]. «عن عائشة قالت: کان یوم عاشورا تصومه قریش فی الجاهلیّة، و کان رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) یصومه، فلمّا قوم المدینة صامه، و أمر بصیامه، فلمّا فرق رمضان ترک یوم عاشورا، فمن شاء صامه، و من شاء ترکه.» صحیح بخاری، بخاری، دار ابن کثیر، بیروت، ج 2، ص 704.
[2]. «عن ابن عبّاس قال قدم النّبیّ (صلی الله علیه و آله و سلم) المدینة. فرأی الیهود تصوم یوم عاشورا. فقال «ما هذا». قالوا هذا یوم صالح. هذا یوم نجّی الله بنی إسرائیل من عدوّهم. فصامه موسی. قال «فأنا أحقّ بموسی منکم». فصامه و أمر بصیامه.» صحیح بخاری، بخاری، دار ابن کثیر، بیروت، ج 2، ص 704.
[3]. «عن ابن عمر قال: صام النّبیّ (صلی الله علیه و آله و سلم) عاشورا، و أمر بصیامه، فلمّا فرض رمضان ترک. و کان عبدالله لا یصومه، إلّا أن یوافق صومه.» صحیح بخاری، بخاری، دار ابن کثیر، بیروت، ج 2، ص 669.
[4]. «عن إبن عبّاس... و کان رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) یجبّ موافقة أهل الکتاب فیما لم یؤمر فیه بشیء.» صحیح بخاری، بخاری، دار ابن کثیر، بیروت، ج 3، ص 1305.