پايگاه جامع فرق، اديان و مذاهب_ امروزه بر باستان‌شناسان روشن و مبرهن است كه كورش كبير در فتح سرزمين‌های اَكدی، هنگامی كه به شهر اوپيس رسيد، شهر را به آتش كشيد، و مردم را قتل عام و اموال آنان را غارت نمود.[1] نمی‌دانيم، شايد كورش كبير برای تشكيل حكومت جهانی مد نظر خود مجبور به چنين كاری بود، شايد تشكيل تمدن آرمانی در گستره جهانی، بدون جنگ و خونريزی ممكن نباشد، و چنين رفتاری لازمه رسيدن به اهداف بزرگتر باشد. به هر روی، با وجود اينكه چنين موضوعی از حيث تاريخی ثابت است، ليكن برخی افراد (از جمله باستانگرايان) می‌كوشند كه چنين رخدادی را انكار كنند. اين افراد با پيش كشيدن نظريات ويلفرد لَمبِرت (Wilfred G. Lambert) كه از اساتيد دانشگاه بيرمنگام انگليس است، در پی نفی تاريخی اين موضوع هستند. ليكن جالب است بدانيم كه طبق نظريه لَمبِرت، ابداً نمی‌توان حادثه اوپيس را انكار كرد، بلكه لَمبِرت، خود نيز چنين واقعه‌ای را تأييد كرده است. تنها بر بعضی جوانب اين مسئله نقدهایی نه چندان محكم دارد! 

- پيش از ورود به بحث بايد بدانيم كه ماجرای اوپيس در رويدادنامه نبونئيد، ستون ۳، بند ۵-15 آمده است و متخصصين زبان اكدی (كه اين رويدادنامه هم به اين زبان است)، تأييد كرده اند كه كورش كبير عامل چنين حادثه هولناكی بود.[2] از سویی بايد دانست كه ويلفرد لمبرت، متخصص زبان اكدی نيست، بلكه كاشناس در زمينه آشورشناسی (Assyriology) و باستان‌شناسی خاور نزديك (Near Eastern Archaeology) است. هرچند اين زمينه‌ها، مسائل و موضوعات مشترك بسياری با زبان اكدی دارند، ليكن اين زبان، تخصص خاص خود را می‌طلبد. از ديگر سو، ويلفرد لمبرت، عضو و تربيت شده يكی از فرقه‌های محرمانه مذهبی در انگلستان است! وی به گفته خود، كريستَدِلفيَن (Christadelphian) است. فرقه‌ای اسرارآميز كه هرچند مسيحی است، ليكن شباهت بسياری به عقائد يهود دارد.[3] لذا او از حيث ايدئولوژيك چندان قابل اعتماد نيست.

- به هر ترتيب، اگر وثاقت او را نيز بپذيريم، باز هم حادثه اوپيس، نفی نمی‌شود. چون او هيچگاه اصل واقعه را انكار نكرد. او در نوشتار خود (Cyrus defeat of Nabonidus) می‌گويد كه كِی گِرِيسان (K. Grayson) و گلَسنِر (Glassner) و ديگر مترجمين رويدادنامه نبونئيد، تاييد كرده اند كه كورش كبير، اوپيس را با خشونت و قتل و غارت فتح كرده است، ليكن در مقام نقد می‌گويد:

ايراد اين اين ترجمه (كه نشانگر قتل و غارت مردم اوپيس به دست كورش كبير است)، توسط شاهرخ رزمجو به ذهنم خطور كرد. او به يك فيلم‌ساز درباره زندگی كورش كبير مشاوره می‌داد. مشكل اينجا بود كه بنا بر ترجمه‌های پذيرفته شده (ترجمه‌های رسمی) كورش كبير به ارتش بابيلون حمله كرده و در نتيجه مردم نيز غارت و قتل عام شدند. مشكل اين است كه بعد از اين قتل و غارت، رفتار ديگری عليه ارتش بابيلون صورت نگرفت (درگيری ديگری صورت نگرفت)، اما [به هر حال] مردم بومی غارت و كشتار شدند. همچنين اَكّد به معنی سرزمين بابيلون است، اما اگر گفته شود «ارتش اَكّدی» به معنی نيروهای نبونئيد (شاه بابيلون) است، پس «مردم اكّد» نيز بايد به معنی «مردم بابيلون» باشد، كه اين يك حرف پوچ است، چون هيچ «غير بابيليونی» در اوپيس و سيپار وجود نداشت. راه حل اين ابهام كه حس خوبی به دست می‌دهد، اين است كه بگوييم منظور از كلمه nišū در متن رويدادنامه، كه در لغت به معنی «مردان» است، همان نيروهای نظامی است! در نتيجه كورش كبير با ارتش بابيلون جنگيد و مقرّشان را غارت كرد و آنان را شكست داد.

ويلفرد لمبرت، در پايان، ترجمه سطر‌های مدنظر را چنين می‌خواند:

In Tishri when Cyrus did battle with the army of Akkad at Opis, on the [bank] of the Tigris, the soldiers of Akkad withdrew. He (Cyrus) took plunder and defeated the soldiers (of Akkad)

ترجمه:

در ماه تشری (از ماه‌های اكّدی)، كورش با ارتش اكّدی در منطقه اوپيس و در حاشيه رود دجله به نبرد پرداخت، ارتش بابيلون عقب نشينی كرد، كورش آنان را غارت كرد و سربازان بابيلون را شكست داد.

تحليل و نكات:

- می‌بينيم كه لمبرت نيز معتقد است كه كورش كبير در فتح اوپيس دست به خشونت و غارتگری زد، ليكن آن را عليه افراد مسلح می‌داند، نه مردم عادی.

- لمبرت برای اثبات همين گفتار خود -به دليل تعصب ناشی از ايدئولوژی كريستَدِلفيَن- دست به مغالطه زده است. او ابتدا واژه nišumeš را به حالت بسيط آن (يعنی به صورت nišu) در نظر گرفته، سپس همين واژه (كه به هر دو صورت مردم و مردان معنا دارد) را به «مردانِ مسلح و نظامی» ترجمه كرده است! او برای اين مغالطه، مقدمه‌ای نيز گفته است كه از هر لحاظ، غير قابل قبول و نابخردانه است. عباراتی بی‌ربط را كنار هم قرار داده و از آن نتيجه‌ای را كه «دلبخواه» خود بود، گرفته است. می‌گويد:‌ چون هيچ غير بابيليونی در اوپيس و سيپار وجود نداشت (؟!) و همه مردم آن سرزمين، اكدّی بودند، در نتيجه واژه nišu به معنی مردم نيست! بلكه به معنی نيروهای نظامی است!!! يعنی اگر در يك شهر، همگی بومی بودند (و هيچ خارجی در بين آنان نبود)، نمی‌توان مردم آن شهر را «مردم» ناميد؟! به راستی كه ايدئولوژی سبب می‌شود شخصيتی مانند لمبرت -استاد دانشگاه باستان‌شناسی بيرمنگام انگليس- اينگونه خود را مضحكه خردمندان قرار دهد و با پيش كشيدن سخنانی بی‌ربط، آبروی علمی خود بريزد.[4] هرچند تأكيد می‌شود كه لمبرت، اصل غارتگری و خشونتی كه كورش كبير مرتكب شده را انكار نكرده است.

پی‌نوشت:

[1]. بنگريد به «کورش کبیر و مردم اوپیس (گفتاری از جان مانوئل کوک)»، «اوپيس، شهری كه به دست كورش ويران شد (گفتاری از دكتر پرويز رجبی)»، «كورش كبير و نابودی شهر اُپيس (گفتاری از والتر هينتس)» و...
[2]. بنگريد به «داندامايف و فتح خشونت آميز اوپيس به دست كورش كبير» و...
[3]. بنگريد به:
Newspaper press directory Volume 120 Ernest Benn Limited – 1971 Endeavour Magazine. l0p quarterly, 50p pa Established 1961. .. Editor: Wilfred Lambert
Telegraph.co.uk, news, obituaries, 9005899, Professor Wilfred Lambert. 10 Jan 2012
Hagner, "Jewish Christianity", in Martin & Davids (eds.), 'Dictionary of the later New Testament and its developments' (2000)
[4]. برای مشاهده متن سخنانِ لمبرت، بنگريد به:
 W. G. Lambert, Cyrus defeat of Nabonidus, 27-03-2007, Institute of Archaeology and Antiquity, University of Birmingham, BIRMINGHAM B15 2TT (Grande-Bretagne)