پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در آیات آخر سوره رعد، با تأكيد روى معجزه بودن قرآن، سوره را پايان مى‌دهد، و مى‌گويد: «كافران مى‌گويند تو پيامبر نيستى و هر روز بهانه‌اى مى‌تراشند، هر زمان تقاضاى معجزه‌اى دارند و آخر كار هم باز مى‌گويند تو پيامبر نيستى»! در پاسخ آنها بگو همين كافى است كه دو كس ميان من و شما گواه باشد، يكى الله و ديگرى كسانى كه علم كتاب و آگاهى از قرآن نزد آنها است! «قُلْ كَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ  وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ [رعد/43] بگو: خدا و هر كس كه از كتاب آگاهى داشته باشد، به شهادت ميان من و شما كافى است.»
هم خدا مى‌داند كه من فرستاده اويم، و هم آنها كه از اين كتاب آسمانى من يعنى قرآن آگاهى كافى دارند، آنها نيز به خوبى مى‌دانند كه اين كتاب ساخته و پرداخته مغز بشر نيست، و جز از سوى خداى بزرگ امكان ندارد، نازل شده باشد، و اين تأكيدى است مجدد بر اعجاز قرآن از جنبه‌هاى مختلف. بنابر آنچه گفته شد، منظور از (من عنده علم الكتاب)، آگاهان از محتواى قرآن مجيد است. در بسيارى از روايات آمده است كه منظور از (من عنده علم الكتاب) على بن ابى‌طالب (عليه السلام) و ائمه هدى است. اين روايات اشاره به مصداق يا مصداق‌هاى تام و كامل است.
«ابن تیمیه» رهبر فکری وهابیت که با فضائل امیرالمؤمنین نمی‌سازد و به هر طریقی این فضائل را رد می‌نماید، پس از نقل این روایت همان دلیل دم دستی خود را مطرح می‌کند که: «و الجواب من وجوه أحدها المطالبة بصحة النقل عن ابن سلام و ابن الحنفية، الثاني انه بتقدير ثبوته ليس بحج مع مخالفة الجمهور لها، الثالث أن هذا كذب عليهما.[1] ما از مدعیان، مطالبه اثبات صحت روایت را می‌کنیم، و حتی اگر فرض کنیم، حدیث درست است، با مخالفت همه علما با آن قابل استفاده نیست، و این حدیث دروغی است که بر عبدالله بن سلام و محمد بن حنفیه بسته شده است.» در پاسخ به «ابن تیمیه» می‌گوییم: این آیه به دلیل مکی بودن و همچنین ظاهر آیه، باید مصداقش یکی از نزدیکان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) باشد، که هم از اولین مسلمانان بوده و هم علم به آغاز رسالت و نزول وحی داشته باشد، و طبق روایات متعدد، در کتابهای اهل سنت، این شخص، علی بن ابی‌طالب است، که روایات نقل شده از این جمله است:
«ابوسعيد خدرى» مى‌گويد: «عن أبي سعيد الخدري قال: سألت رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم) عن هذه الآية (الذين عنده علم من الكتاب)؟ قال: ذاك أخي سليمان بن داود (عليهما السلام). وسألته عن قوله الله (عزوجل) (قل كفى بالله شهيداً بيني وبينكم ومن عنده علم الكتاب)؟. قال: ذاك أخي علي بن أبي طالب.[2] از پيامبر درباره (قال الذى عنده علم من الكتاب) كه در داستان سليمان وارد شده است، سؤال كردم فرمود: او وصى و جانشين برادرم سليمان بود؛ عرض كردم (قل كفى بالله شهيداً بينى و بينكم و من عنده علم الكتاب) از چه كسى سخن مى‌گويد و اشاره به كيست؟ فرمود: او برادرم على بن ابی‌طالب است!»
از «ابن عباس» نقل شده است که: «عن ابن عباس في قوله تعالى: (ومن عنده علم الكتاب) قال: [هو] علي بن ابي‌طالب.[3] مصداق (من عنده علم الكتاب)، امیرالمؤمنین است.» و همچنین گفته است: «عن ابن عباس قال: (من عنده علم الكتاب) إنما هو على، لقد كان عالماً بالتفسير والتأويل والناسخ والمنسوخ.[4] زیرا او عالم به تفسیر و تأویل و ناسخ و منسوخ است.» و «وسئل سعيد بن جبير: (ومن عنده علم الكتاب) عبدالله بن سلام؟ قال: لا، وكيف وهذه السورة مكية وعبدالله بن سلام، أسلم في المدينة بعد الهجرة.[5] از «سعید بن جبیر» سؤال شده است که منظور از (ومن عنده علم الكتاب)، عبدالله بن سلام است؟ گفت: نه، چگونه این‌طور باشد، در حالی‌که این سوره مکی است و عبدالله بن سلام در مدینه پس از هجرت مسلمان شده است.» و«عن ابن حنفیه في قوله تعالى: (ومن عنده علم الكتاب) قال: هو علي بن ابي طالب.[6] از «ابن حنفیه» نیز نقل شده است که امیرالمؤمنین مصداق (من عنده علم الكتاب)، است.» همچنین این حدیث از «عبدالله بن سلام» نقل گردیده شده است.[7] و «... حدثني بن عبدالله بن عطاء قال: كنت جالساً مع أبي جعفر في المسجد، فرأيت ابن عبدالله بن سلام جالساً في ناحية فقلت لأبي جعفر: زعموا أنّ الذي عنده علم الكتاب، عبد الله بن سلام. فقال: إنما ذلك علي بن أبي طالب.[8] از عبدالله بن عطاء نقل شده است که با امام باقر (علیه السلام) در مسجد نشسته بودیم، که پسر عبدالله بن سلام را در گوشه‌ای از مسجد دیدم، به امام عرض کردم: بعضی گمان می‌کنند که منظور از (عنده علم الکتاب) در قرآن، عبدالله بن سلام است، که امام (علیه السلام) فرمود: مصداق آیه علی بن ابی‌طالب است.» و «عن الفضيل بن يسار عن الباقر (عليه السلام) قال: هذه الآية نزلت في علي (عليه السلام)، إنه عالم هذه الأمة.[9] از فضیل بن یسار نیز از امام باقر (علیه السلام) نقل گردیده که این آیه در مورد امیرالمؤمنین نازل شده که ایشان عالم این امت هستند.» از «إسماعيل بن أبی‌خالد» و «اعمش» با دو سند از «ابوصالح خوزی» نقل شده است که مصداق (من عنده علم الكتاب)، امیرالمؤمنین است، زیرا او عالم به تفسیر و تأویل و ناسخ و منسوخ است.[10]
و «قندوزی حنفی» از علمای اهل سنت گفته است: روایت شده است از «محمد بن مسلم» و «أبوحمزه ثمالي» و «جابر بن يزيد» از امام باقر (عليه السلام)  و همچنین از «علي بن فضال» و «فضيل» از امام رضا (عليه السلام)، و از موسى بن جعفر (علیه السلام)، و از «زيد بن علی»، و از «محمد بن حنفيه»، و از «سلمان فارسی»، و از «أبوسعيدخدری» و «إسماعيل السدی» که در مورد آیه (قل كفى بالله شهيداً بيني وبينكم ومن عنده علم الكتاب) گفته اند: «مصداقش علی بن أبي‌طالب (عليه السلام) است».[11]
بنابراین در کتب اهل سنت روایاتی از صحابه و تابعین وجود دارد که منظور از عنده علم الکتاب، امام علی (علیه السلام) می‌باشد، که این روایات از «ابوسعیدخدری»، «عبدالله بن عباس»، «محمد بن حنفیه»، امام باقر (علیه السلام) با بیش از دو سند، و «ابوصالح خوزی» هم با دو سند نقل گردیده است، که طبق نظر «ابن تیمیه» که گفته است: «تعدد الطرق وكثرتها يقوى بعضها بعضاً، حتى قد يحصل العلم بها ولو كان الناقلون فجاراً فساقاً.[12] اگر سندهای یک روایت متعدد باشد، بعضی از آن‌ها، بعضی دیگر را تقویت می‌کند، تا اینکه علم به آن حاصل می‌گردد، اگرچه راویان آن احادیث فاجر و فاسق باشند.»، علم به صحت آن حاصل شده، و انکار «ابن تیمیه» دلیلی به جز تعصب و ناصبی‌گری او ندارد، که به هیچ وجه نمی‌تواند فضایل امیرالمؤمنین را تحمل نماید.

پی‌نوشت:

[1]. منهاج السنة، ابن تیمیه، مؤسسه قرطبه، 1406ق، ج7، ص251.
[2]. شواهد التنزيل لقواعد التفضیل، حاکم حسکانی، مجمع إحياء الثقافة الإسلامية، 1411ق،  ج1، ص400.
ینابیع المودة لذوی القربی، قندوزی، دار الأسوة للطباعة والنشر، 1416ق، ج1، ص308.
[3]. شواهد التنزيل لقواعد التفضیل، حاکم حسکانی، مجمع إحياء الثقافة الإسلامية، 1411ق، ج1، ص400.
[4]. ینابیع المودة لذوی القربی، قندوزی، دار الأسوة للطباعة والنشر، 1416ق، ج1، ص309.
[5]. ینابیع المودة لذوی القربی، قندوزی، دار الأسوة للطباعة والنشر، 1416ق، ج1، ص309
[6]. الکشف و البیان، ثعلبی، بیروت: دار إحياء التراث العربي، 1422ق، ج5، ص302.
شواهد التنزيل لقواعد التفضیل، حاکم حسکانی، مجمع إحياء الثقافة الإسلامية، 1411ق، ج1، ص401.
الجامع لاحکام القرآن، قرطبی، بیروت: دار إحياء التراث العربي، ج9، ص336.
ینابیع المودة لذوی القربی، قندوزی، دار الأسوة للطباعة والنشر، 1416ق، ج1، ص306
[7]. ینابیع المودة لذوی القربی، قندوزی، دار الأسوة للطباعة والنشر، 1416ق، ج2، ص250.
[8]. الکشف و البیان، ثعلبی، بیروت: دار إحياء التراث العربي، 1422ق، ج5، ص302.
شواهد التنزيل لقواعد التفضیل، حاکم حسکانی، مجمع إحياء الثقافة الإسلامية، 1411ق، ج1، ص403.
الجامع لاحکام القرآن، قرطبی، بیروت: دار إحياء التراث العربي، ج9، ص336.
ینابیع المودة لذوی القربی، قندوزی، دار الأسوة للطباعة والنشر، 1416ق، ج1، ص305.
[9]. ینابیع المودة لذوی القربی، قندوزی، دار الأسوة للطباعة والنشر، 1416ق، ج1، ص305.
[10]. شواهد التنزيل لقواعد التفضیل، حاکم حسکانی، مجمع إحياء الثقافة الإسلامية، 1411ق، ج1، ص405.
[11]. ینابیع المودة لذوی القربی، قندوزی، دار الأسوة للطباعة والنشر، 1416ق، ج1، ص305- 310.
[12]. مجموع الفتاوی، ابن تیمیه، دار الوفاء، 1426ق، ج18، ص26.