پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از شبهاتی که پیروان وهابیت در مبحث عزاداری به شیعه وارد می‌کنند این شبهه می‌باشد که بیعت با یزید بن معاویه را مشروع دانسته و امام حسین (علیه السّلام) را در خودداری از بیعت با یزید، سرکش دانسته و می‌کوشند با مقصر جلوه دادن آن حضرت، این لکّه‌ی ننگ ابدی را از دامن یزید پاک کنند.

پاسخ: هتک حرمت حرم پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و واقعه حرّه؛ با بررسی کارنامه سیاه یزید در دوران خلافت وی بهتر می‌توان به هویت ناپاک وی پی‌برد و آن‌گاه بهتر می‌توان به پاسخ این پرسش رسید که آیا برای تبرئه‌ی چنین شخصیت پلید و جنایتکاری جایی باقی می‌ماند؟ پس از شهادت امام حسین (علیه السّلام) در نخستین سال حکومت یزید، دوّمین حادثه‌ی شوم، هتک حرمت مدینة‌النبی و کشتار مردم آن شهر یعنی «واقعه حرّه» می‌باشد.[1]

قداست شهر مدینه؛ شهر مدینه یا یثرب که پس از هجرت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به «مدینة الرسول» شهرت یافت از شهرهایی است که در نقشه جغرافیایی جهان جایگاه ویژه‌ای دارد و دنیا به دیده احترام به آن می‌نگرد، زیرا این عزّت و عظمت را به جهت نام شخصیّتی بلند آوازه که پایه‌گذار تمدّن و فرهنگی بی‌مانند بود به دست آورده است.

جنایت خونین حرّه؛ در سال 63 هجری، پس از دیدار نمایندگان مردم مدینه با یزید در شهر شام و مشاهده‌ی اعمال ناشایست او از جمله بی‌اعتنایی به واجبات و آلودگی به گناهان، بیعت با یزید را فسخ و فرماندارش در مدینه را عزل و با عبدالله بن حنظله بیعت کردند. پس از رسیدن این خبر به شهر شام و آگاهی یزید از بیعت‌شکنی مردم مدینه و عزل فرمانروایی او و بیعت با عبدالله بن حنظله، لشکری را به فرماندهی مسلم بن عقبه برای سرکوب مردم مدینه رهسپار نمود که در ادامه به مهم‌ترین جنایات یزید پس از این لشکرکشی اشاره خواهیم کرد.

حرّه چیست و کجاست؟ در اطراف شهر مدینه زمین‌هایی است که از سنگ‌های سخت، سیاه و نوک‌تیز پوشیده شده که به همین سبب آن منطقه را «حرّه» گویند؛ چنان‌که ابن اثیر در این‌باره گفته است: «حرّه، زمین‌هایی است در اطراف مدینه که پوشیده از سنگ‌های سیاه و نوک‌تیز است.»[2] فرمان یزید به مسلم بن عقبه برای آغاز حمله به مدینه و هتک حریم مسلمانان این چنین بود: «مردم را سه روز به بیعت دعوت کن! اگر پذیرفتند از آنان درگذر! اما اگر نپذیرفتند با آنان بجنگ و پس از پیروزی، سربازانت را سه روز در شهر، آزاد بگذار تا بتوانند به هر آنچه از مال، مرکب، سلاح و آذوقۀ مردم بخواهند، دست‌یابند و پس از سه روز آنان را از تعرض باز دار.»[3] نماینده یزید پس از روبرو شدن با مقاومت مردم دست به کشتاری وسیع زد تا در نهایت، مردم مدینه تسلیم شدند.

گوشه‌ای از نتایج این بی‌حرمتی‌ها که بر اثر تعرّض سپاه یزید به مدینه روی داد از این قرار است: کشتار هزاران نفر از مردم مدینه؛ مورخان از جمله ابن قتیبه دینوری آمار کشته‌شدگان در شهر مدینه که بر اثر واقعه‌ی حرّه روی داد را بیش از ده‌ هزار نفر اعلام کرده‌اند که از این تعداد، هشتاد تن از اصحاب پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلم)،هفت‌صد نفر از مهاجرین و انصار و ده هزار نفر از تابعین و موالی (غلامان) بوده‌اند: «مدائنی از شیخ اهل مدینه نقل می‌کند از زهری پرسیدم: کشتگان مدینه در واقعه حرّه چند نفر بود؟ پاسخ داد: هفت‌صد نفر از بزرگان مهاجر، انصار، موالی و کسانی که معلوم نبود آیا غلامند یا آزاد و غیر آنان که جمعا ده هزار نفر بودند... و سه روز کامل شهر مدینه در معرض تاخت و تاز و غارت بود.»[4] کشتار صحابه پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلم)؛ ابن قتیبه دینوری می‌نویسد: «در حادثه خونین حرّه، هشتاد تن از صحابه‌ی پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلم) و هفت‌صد نفر از قریش و انصار کشته شدند.»[5] مسعودی در «مروج الذّهب» می‌نویسد: «در واقعه حرّه، دو نفر از خاندان ابوطالب، چند نفر دیگر از بنی‌هاشم، بیش از نود نفر از قریش، بیش از نود نفر از انصار و بیش از چهار هزار نفر از دیگران که افراد شناخته شده‌ای نیستند کشته شدند.»[6] و نیز یاقوت حموی در «معجم البلدان» می‌نویسد: « تعداد کشته شده‌ها از مردم عادی سه هزار و پانصد نفر و از انصار چهار هزار نفر و گفته شده هزار و هفت‌صد نفر و از قریش هزار و سیصد نفر.»[7] کشتار حافظان قرآن؛ از مالک بن انس نقل شده: «در واقعه حرّه هفت‌صد نفر از قاریان و حافظان قرآن که سه نفر آنان از اصحاب بودند کشته شدند.»[8] مخفی شدن بزرگان صحابه؛ ابن کثیر نوشته است: «گروهی از بزرگان صحابه همچون جابر بن عبداللّه و ابوسعیدخدری برای حفظ جانشان به کوه پناه برده و ابوسعید در غاری مخفی شد.»[9] آزاد گذاردن سپاه یزید برای تجاوز به زنان مدینه؛ در نقل‌های بسیاری از مورخان به هتک نوامیس مسلمانان در پایتخت جهان اسلام اشاره شده که به دو نقل  بسنده می‌کنیم؛ ابن عساکر، در تاریخ خود آورده: «مسرف بن عقبه (مسلم بن عقبه) در سال شصت و سه هجری، سه روز مدینه را در معرض تاراج لشکریان خود قرار داد و بکارت هزار دختر باکره را از بین برد.»[10] ابن کثیر و دیگر مورخان اهل سنت نیز با اندک اختلافی نوشته‌اند: «سپس مسلم بن عقبه که به خاطر زیاده روی در کشتار مردم به او مسرف بن عقبه نیز می‌گفتند، بر اساس دستور یزید، سه روز سربازانش را در شهر مدینه آزاد گذارد تا آنان در این فرصت، بسیاری از بزرگان مدینه و حافظان قرآن را در این شهر کشته، اموال بسیاری از مردم را به غارت برده و فساد بزرگی را رقم زنند.»[11]

پی‌نوشت:

[1]. تاریخ الیعقوبی، یعقوبی، دار صادر، بیروت، ج 2، ص 253.
[2]. النهایة فی غریب الأثر، ابن جزری، المکتبة العلمیة، بیروت، ج 1، ص 365.
[3]. تاریخ طبری، طبری، دار الکتب العلمیة، بیروت، ج 3، ص 353.
[4]. البدایة و النهایة، أبوالفداء، مکتبة المعارف، بیروت، ج 8، ص 221.
[5]. الإمامة و السیاسة، ابن قتیبه، دار الکتب العلمیة، بیروت، ج 1، ص 174.
[6]. مروج الذهب، مسعودی، دار النشر، ج 1، ص 378.
[7]. معجم البلدان، أبوعبدالله یاقوت بن عبدالله الحموی، دار الفکر، بیروت، ج 2، ص 249.
[8]. دلائل النبوة، بیهقی، دار النشر، ج 6، ص 474.
[9]. البدایة و النهایة، أبوالفداء، مکتبة المعارف، بیروت، ج 8، ص 221.
[10]. تاریخ مدینة دمشق، إبن عساکر، دار الفکر، بیروت، ج 58، ص 108.
[11]. البدایة و النهایة، أبوالفداء، مکتبة المعارف، بیروت، ج 8، ص 220.