پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ آنچه که مبنی بر موجود بودن وصیت کتبی از حضرت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می‌باشد از سه منبع معتبر است که عبارتند از: اصول کافی، بحارالأنوار و جلاء العیون مجلسی و نیز در کامل الزیارات نیز موجود می‌باشد.  محمد بن یعقوب کلینی در کافی می‌آورده است که: «جبرئیل نامه ای از بهشت آورد و به پیامبر داد و... به پیامبر آنچه را که بعد از وی اتفاق خواهد افتاد را تذکر داد تا رسید به شهادت علی(علیه السلام)...».

یکی از واجبات هر مسلمان داشتن وصیت نامه قبل از مرگ می‌باشد که در آیات قرآن کریم نیز بدان اشاره شده است[1] حال این وصیت ممکن است به صورت نوشته یا شفاهی، باشد. پیامبر اکرم( صلی الله علیه و آله )نیز که خود، بانی و شارع این احکام مقدس اسلام، است از این قانون و قاعده مستثنی نیست. البته، قبل از این که مدارک مبنی بر وجود وصیت نامه کتبی از حضرت را بیاوریم لازم به یادآوری است که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) جهت اتقان بیشتر و اطمینان کامل تر، در آخرین لحظات و روزهای زندگی خود از اصحاب، قلم و دوات طلب کردند تا چیزهایی را به عنوان وصیت، بنویسید که با دخالت بعضی از حاضرین بین اصحاب اختلاف، افتاد[2] و نهایتاً این کار پیامبر(صلی الله علیه و آله)، به مرحله اجرا و عمل، در نیامد،[3] البته مفصل این موضوع و حدیث که به حدیث قلم و دوات مشهور شده است در کتب روایی شیعه و سنّی آمده است[4].

امّا آنچه که مبنی بر موجود بودن وصیت کتبی از حضرت رسول خدا ( صلی الله علیه و آله ) می‌باشد از سه منبع معتبر است که عبارتند از: اصول کافی، بحارالأنوار و جلاء العیون مجلسی و نیز در کامل الزیارات نیز موجود می‌باشد.[5] محمد بن یعقوب کلینی در کافی می‌آورده است که: «جبرئیل نامه ای از بهشت آورد و به پیامبر داد و...[6] به پیامبر آنچه را که بعد از وی اتفاق خواهد افتاد را تذکر داد تا رسید به شهادت علی(علیه السلام)...».[7] راوی از امام کاظم(علیه السلام) پرسید آنچه در وصیت بود چه بوده است؟ فرمود: محتوای آن، سنت پیامبر و سنت‌های الهی و....[8]» همچنین در کتاب بحار الانوار و جلاء العیون آمده است که حضرت پیامبر(صلی الله علیه و آله) قبل از مرگ همه عهدنامه‌ها و وصایا را به علی یاد آور شده و آن‌ها را امر به صبر می‌کند[9].

و در بحار آورده است که: «چون عهد تو تمام شود و هنگام وفات تو برسد با وصیت چنین کن. یعنی علم و حکمت را به او منتقل نما[10]» و این صحبت بعد از انتقال علم و حکمت به علی (علیه السلام) توسط رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بود.[11] البته تفصیل این وصایا در کتب مذکور، آمده است و در بحار الانوار و جلاء العیون علامه مجلسی آمده است که: «حضرت رسول الله ( صلی الله علیه و آله ) تمام وصایای مذکور در وصیت نامه را به صورت شفاهی هم به علی(علیه السلام) فرموده و سفارشاتی را به او کرده است و هم چنین خطاب به حسن و حسین و فاطمه زهرا(علیهم السلام) نیز سفارشاتی فرموده‌اند و این‌ها همه در هنگام وداع ایشان بوده است، [12] بنابراین پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)علاوه بر وصیت شفاهی بر طبق مدارک فوق دارای وصیت کتبی نیز بوده که طبق روایات از طرف خدا، نامه‌اش توسط جبرئیل آمده و پیامبر ( صلی الله علیه و آله ) به علی (علیه السلام) املاء و انشاء فرموده‌اند[13] یعنی کاتب و نویسنده وصیت نامه رسول خدا ( صلی الله علیه و آله ) علی (علیه السلام ) بوده است.[14]

پی‌نوشت:

[1]. سوره بقره، آیه 180
[2]. بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، تحقیق صدقی، جمیل العطار، دارالفکر، بیروت، چاپ اول، 2005 م، کتاب الجهاد و السیر، باب 175، ح 1
[3]. مسلم نیشابوری، صحیح مسلم، تحقیق صدقی، جمیل العطار، دارالفکر، بیروت، چاپ اول، 2004 م، کتاب الوصیه، باب 6، ح 6
[4]. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، موسسه الاعلمی، چاپ چهارم، 1403 ق، ذیل حوادث سال یازدهم هجری. و ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، فتح الباری شرح صحیح البخاری، ریاض، مکتبة العبیکیان، اول، 1431 ق، ص 739، ج 7
[5]. ابن قولویه قمی، کامل الزیارات، النجف الاشرف، مکتبه المرتضویه، 1356 ش.
[6]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ترجمه کوه کمره ای، انتشارات اسوه، سوم، 1375 ش، ج 1، ص 287 ـ 281. مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، تهران، دارالکتب الاسلامیه، اول، 1379 ش، ج 2، ص 489 ـ 476.
[7]. کلینی، پیشین، ج 1، ص 281
[8]. همان.
[9]. مجلسی، پیشین مجلسی، محمد باقر، جلاء العیون، قم، انتشارات سرور.، ج 22، ص 478
[10]. مجلسی، بحار الانوار، همان.
[11]. همان، ج 22، ص 478
[12]. همان، ج 22، ص 484. مجلسی، جلاء العیون، ص 101
[13]. مجلسی، محمد باقر، جلاء العیون، ص 94
[14]. همان.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات