مکتب شیخیه
![](https://www.adyannet.com/sites/default/files/styles/thumbnail/public/media/image/islam/00010_0.jpg?itok=XYVAy5PX)
تناقضگویی در کلام و رفتار مشایخ شیخیه بسیار دیده میشود و این نشانهی غیر وحیانی بودن این مکتب است. گاه باشد که علمای شیخیه در یک عبارت، رکنیت و ناطقیت خود را نفی میکنند و بر کسی که آن را مدعی شود، لعن میفرستند و گاه باشد که با عبارت غیر صریح، یکی از مشایخ خود را رکن رابع و ناطق واحد معرفی میکنند.
![](https://www.adyannet.com/sites/default/files/styles/thumbnail/public/media/image/islam/00009_1.jpg?itok=nqQ-JAkZ)
کریمخان، مؤسس فرقهی شیخیهی کریمخانیه در شهر کرمان بود که توانست با ثروت هنگفت و موقعیت اجتماعی ویژهای که داشت، جانشینی رشتی را به خود اختصاص دهد. بعد از وی، دو فرزند و سه نوهی او جانشینی و مقام رکنیت را تصاحب کردند. میتوان گفت خاندان کریمخان که فرزندان فتحعلیشاه قاجار محسوب میشدند، جانشینی را در بین خود موروثی کرده بودند.
![](https://www.adyannet.com/sites/default/files/styles/thumbnail/public/media/image/islam/00005_0.jpg?itok=czlrW67b)
بعد از احسایی تا امروز، 8 نفر ریاست فرقهی شیخیه را بر عهده گرفتند. اولین آنها رشتی بود که بلامنازع در کربلا به ریاست رسید. بعد از ایشان، کریمخان و فرزندانش در کرمان بعد از نزاع و درگیری، ریاست این فرقه را بر عهده گرفتند. محمدخان، زین العابدین خان، ابوالقاسم خان، عبدالرضاخان، موسوی و زین العابدین خان به ترتیب به ریاست رسیدند.
![](https://www.adyannet.com/sites/default/files/styles/thumbnail/public/media/image/islam/00561.jpg?itok=0BJJsMvW)
هرچند بزرگان شیخیه تلاش دارند تا مسیر خود را از جریان بابیت جدا نشان دهند، اما ناگزیر وجود عقایدی نظیر رکن رابع و تأویل ماهیت معاد جسمانی، زمینهساز شکلگیری فرقهی بابی و بهائی شد. این زمینهسازیها سبب شد تا پیشوایان بابی و بهائی به نیکی از پیشوایان شیخیه یاد کنند و علیمحمد شیرازی، آنان را فرستادگان امام زمان و مبشران ظهور بخواند.
![](https://www.adyannet.com/sites/default/files/styles/thumbnail/public/media/image/islam/00525_1.jpg?itok=vt6SCmzT)
سید کاظم رشتی دومین پیشوای مسلک شیخیه، بر خلاف اصل تولی و تبری، ارتباط حسنهای با مخالفین و دشمنان شیعه داشته و در عوض، علمای شیعه را مورد هتاکیها و دشنامهای خود قرار میداده است. از اینرو مخالفین و دشمنان مذهب شیعه، از آلوسی گرفته تا پیروان فرقهی ضالّهی بهائیت، در آثار خود، به نیکی از سید کاظم رشتی یاد کردهاند.
![](https://www.adyannet.com/sites/default/files/styles/thumbnail/public/media/image/islam/00444.jpg?itok=sKdKcl3I)
«ادوارد براون» خاورشناس مشهور انگلیسی که نزد بهائیان از جایگاه والایی برخوردار است، به افشای وحدت ریشه و طریقت بابیت و شیخیه میپردازد. اعتراف براون به وحدت ریشهی جریان بابیت و شیخیه زمانی جالب میشود که به قراینی نظیر شاگردی علیمحمد شیرازی در مکتب شیخیه و استفادهی او از اعتقاد رکن رابع در بروز ادعاهایش مستند گردد.
![](https://www.adyannet.com/sites/default/files/styles/thumbnail/public/media/image/islam/00446.jpg?itok=jdql0Hvn)
بر اساس آنچه نویسندگان بهائی و غیربهائی نگاشتهاند، علیمحمد شیرازی، از سنّ کودکی، در درس شیخ عابد از شاگردان شیخاحمد احسائی حضور یافت. همین امر موجب سفر او در سنّ بیست سالگی به کربلا و شاگردی او در محضر سیدکاظم رشتی گشت. فاضل مازندرانی از مبلّغان برجستهی بهائیت، علیمحمد شیرازی را به مکتب شیخی بیش از همه نزدیک میدانند.
![](https://www.adyannet.com/sites/default/files/styles/thumbnail/public/media/image/islam/65655.jpg?itok=W0h8AdXL)
فرقۀ شیخیه با تکیه بر واژه هورقلیا به انحراف رفته است، به گونهای که معاد جسمانی را نفی کرده و قایل شده پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) با جسم هورقلیایی به معراج رفته است و معتقد شده امام زمان (ارواحنا فداه) در عصر غیبت حیات مادی و جسمانی ندارد. حال آنکه امامیه معتقد به معاد جسمانی و روحانی شده و اعتقاد دارد پیامبر...