پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ مفتیان وهابی مدعی شده اند، اگر خطبه غدیر نص در ولایت و امامت است، پس چرا خودِ علی بن ابی طالب (علیه‌السلام) به این واقعه تمسک نکرده است؟ اگر بگویید ایشان تقیه کرده است، حضرت را به ترس متهم کرده‌اید و چنین چیزی درست نیست. بنابراین عدم احتجاج علی بن ابی طالب (علیه‌السلام) به خلافت خود، نشان از قبول و پذیرش خلافت خلفای سه گانه اهل سنت است و حضرت برای خود چنین مقامی را متصور نبوده‌اند!

در پاسخ باید گفت، احتجاج به حدیث غدیر و تمسک به آن، هم در سیره علی بن ابی طالب (علیه‌السلام) و فرزندان بزرگوارش بوده است و هم غیر از اهل بیت (علیهم‌السلام) نیز به حدیث غدیر تمسک کرده‌اند. ابن جزری شافعی می‌نویسد: «حدیث غدیر از امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) و پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) متواتر است. گروه زیاد از گروه زیاد نقل کرده‌اند (در هر طبقه راوی تعداد زیادی وجود دارند.)»(1)

این حدیث توسط پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در بازگشت از حجة الوداع در غدیر خم صادر گردیده است و از ایشان راویان بسیاری از صحابه نقل کرده و از هر کدام از صحابه نیز افراد بسیاری در هر طبقه این حدیث را نقل کرده‌اند. اما در مورد تواتر حدیث از امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) به این صورت نیست که حضرت علی (علیه‌السلام) یک مرتبه این حدیث را در خطبه‌ای فرموده باشند و افراد بسیاری آن را نقل کرده باشند، بلکه امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در اثبات حق خود احتجاجاتی داشتند و فضایل خود را در آن احتجاج ها بیان می‌کردند؛ ازجمله آن احتجاجات این است که مخاطبین را به خدا سوگند می‌دادند، آیا در میان شما جز من کسى هست که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) درباره او فرموده باشد: (من کنت مولاه فعلى مولاه، اللهم وال من والاه و عاد من عاداه، ...)

یکی از احتجاجات امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) که در آن به حدیث غدیر نیز اشاره کرده اند، روز شورا است. مختصر گزارشی که این مطلب را نقل کرده، به این صورت است که عامر بن واثله (از اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)) می‌گوید: «من درب خانه (خانه‌ای که جلسه شورایی که به دستور خلیفه دوم در سال 23 هجری تشکیل شد) حضور داشتم که شنیدم علی (علیه‌السلام) می‌فرمود: «چنان با شما احتجاج کنم که نه عرب و نه عجم توان رد و تغییر آن را نداشته باشند؛ شما را به خدا قسم می‌دهم، آیا در میان شما کسی هست که قبل از من خدا پرستی کرده باشد؟ جواب دادند: نه! فرمود: شما را به خدا قسم می‌‌دهم، آیا در میان شما کسی هست عمویی چون عموی من شیر خدا و شیر پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) آقای شهیدان، حمزه داشته باشد؟ پاسخ دادند: نه! فرمود: شما را به خدا قسم، آیا در میان شما کسی هست که همسری چون همسر من حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) سرور زنان بهشت داشته باشد؟ جواب دادند: نه! فرمود: شما را به خدا قسم می‌دهم، آیا در میان شما کسی هست که برای او حسن و حسین (علیهم‌السلام) آقای جوانان اهل بهشت باشد غیر از من؟ جواب دادند: نه! فرمود: شما را به خدا قسم، آیا در میان شما کسی هست غیر از من که چند بار صدقه داد و با پیامبر نجوی کرد؟ گفتند: نه! فرمود: شما را به خدا قسم می‌دهم، آیا در میان شما کسی هست که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) (در غدیر خم) درباره او فرمود: هر کس من سرپرست او هستم، علی (علیه‌السلام) هم سرپرست اوست؛ خدایا آنانکه سرپرستی علی (علیه‌السلام) را پذیرفتند را دوست بدار و آنانکه با او دشمنی کنند، دشمن بدار و یاری کن یاری کنندگان او را، شاهدان به غائبان برسانند؟ جواب دادند: نه، غیر از شما کسی نیست.»

این گزارش را به صورت مفصل یا مختصر، علمای اهل سنت ازجمله ابن ابی الحدید(2)، ابن مغازلی(3) و ابن مردویه(4) نقل کرده‌اند و عالمان دیگر اهل سنت این احتجاج را که نقل کردند. البته به علت مختصر کردن آن، حدیث غدیر را از آن حذف کرده‌اند.(5)

پی‌نوشت:
1. ابن جزری، شمس الدین ابوالخیر محمد بن محمد بن یوسف، اسنی المطالب، مکتب الامام امیرالمؤمنین، ص48.
2. «ثم قال لهم أنشدكم الله أ فيكم أحد آخى رسول الله ص بينه و بين نفسه حيث آخى بين بعض المسلمين و بعض غيری فقالوا لا فقال أ فیكم أحد قال له رسول الله ص من كنت مولاه فهذا مولاه غیری فقالوا لا فقال أ فیكم أحد قال له رسول الله ص أنت منی بمنزلة هارون من موسى إلا أنه لا نبی بعدی غیری قالوا لا قال أ فیكم من اؤتمن على سورة براءة و قال له رسول الله ص إنه لا یؤدی عنی إلا أنا أو رجل منی غیری قالوا لا قال أ لا تعلمون أن أصحاب رسول الله ص فروا عنه فی ماقط الحرب فی غیر موطن و ما فررت قط قالوا بلى قال أ لا تعلمون أنی أول الناس إسلاما ...» ابن ابی الحدید، هبة الله، شرح نهج البلاغه، نشر مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی، ج6، ص168.
3. ابن مغازلی ابتدا به صورت مختصر این احتجاح را نقل کرده است: «و مناشدته یوم الشورى بمجموعة من فضائله، منها: أنّه أوّلهم إیمانا، و تفرّده بالعمل بآیة النجوى، و حدیث الغدیر و الطیر و الرایة، و قول رسول اللّه لبنی ولیعة: (لتنتهنّ أو لأبعثنّ إلیكم رجلا كنفسی)، و قوله: (كذب من زعم أنّه یحبّنی و یبغض هذا)، و سلام جبریل و میكائیل و إسرافیل و الملائكة المنزلین علیه ببدر، و قوله: (إنّه منّی و أنا منه)، و إنّه الذی یقاتل الناكثین و القاسطین و المارقین و یقاتل على تأویل القرآن، و حدیث ردّ الشمس، و بعثته إیاه ببراءة، و حدیث المنزلة، و قوله: (لا یحبّك إلّا مؤمن)، و حدیث سدّ الأبواب و النجوى یوم الطائف، و علی مع الحقّ و الحقّ معه یزول معه حیث زال، و حدیث الثقلین، و وقایته بنفسه عن رسول اللّه ص لیلة المبیت، و مبارزته یوم الأحزاب، و أنّه من أهل البیت الذین أذهب اللّه عنهم الرجس، و أنّه سید العرب، و أنّ النبی لم یسأل لنفسه شیئا إلّا و سأل مثله له، إلى غیر ذلك من فقرات حدیث المناشدة، و أنّه یوم القیامة على الحوض لا یدخل الجنّة إلّا من جاء بجواز منه.» ابن مغازلی واسطی، علی بن محمد، مناقب اهل البیت، المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الإسلامیة، ص13.
سپس به صورت مفصل این احتجاج را با 29 فضیلت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) نقل کرده که حدیث غدیر ازجمله آن احتجاجات است. ابن مغازلی واسطی، علی بن محمد، مناقب اهل البیت، المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الإسلامیة، ص185 - 190.
4. ابن مردویه گزارش احتجاج در روز شوری را به طور مفصل بیان کرده است. ابن مردویه، ابوبکر علی بن موسی، مناقب علی بن أبی طالب، دار الحدیث، 1424 ق، ص130 - 133.
قبل از این صفحه این احتجاج به صورت مختصر آمده بود که حدیث غدیر در آن نبود.
5. ابن عساکر، خوارزمی، جوینی، نویری و ... نیز این احتجاج را آورده‌اند، ولی حدیث غدیر را نیاورده‌اند.
ابن عساکر، ابوالقاسم علی بن الحسن، تاریخ مدینة دمشق، دارالفکر، ج42، ص432 - 435.
خوارزمی حنفی، موفق بن احمد، مناقب امیرالمؤمنین، مؤسسه نشر اسلامی، قم، 1411 ق، ص314 – 316.
حمویی جوینی، ابراهیم بن محمد، فرائد السمطین، موسسة المحمودی للطباعه والنشر، 1398 ق، ج1، ص319.
نویری، شهاب الدین، نهایه الارب فی فنون الادب، قاهره، دارالکتب والوثائق القومیه، 1423 ق، ج20، ص4، باب الثانی، ذکر نبذه من فضائله.