پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ حوزه‌‌های علمیه شیعه همواره کانون تربیت نخبگان و فرزانگانی بوده است که رسالت پاسداری از معارف اسلامی و انتشار آن را در طول اعصار و قرون بر دوش داشته‌‌اند. دانشمندانی که با سلاح علم و قلم و کلام، به احیاء و اصلاح جوامع انسانی همت گمارند و واسطه فیض دریافت پیام خدا و کسب معرفت و بصیرت گردند.

آیین آسمانی اسلام که با ندای «اِقرَأ بِاسمِ رَبّک الّذی خَلَقَ [علق/1] بخوان به نام پروردگارت كه آفرید» بر کره خاکی فرود آمد، چنان بر تربیت این مرزبانان اعتقادی و مربیان انسانیت ارج نهاد که به اندک زمانی وجهه غالب اجتماع اسلامی، وجهه علم ‌آموزی و دانش ‌پژوهی گشت و در دامان گسترده آن، حوزه‌‌های پررونق علمی و دانش‌‌های فراوان اسلامی پدید آمد.

قرآن کریم خود بنیانگذار حوزه‌‌های اسلام ‌پژوهی و اسلام‌ گستری بود و فرمان «لِیتَفَقَّهوا فِی الدّینِ وَ لِینذِروا قَومَهُم إذا رَجَعوا إلَیهِم [توبه/122] پس چرا از هر طایفه‌ای جمعی برای جنگ و گروهی نزد رسول برای آموختن علم دین مهیا نباشند تا قوم خود را چون به نزدشان بازگشتند بیم رسانند، باشد که (از نافرمانی خدا) حذر کنند» صادر کرد. پیام‌آور این کتاب پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) دانشمندان دینی را مثال ستارگان آسمان دانست که بدان‌ها تاریکی‌ها زدوده می‌‌شود.[1]

کمیل می‌گوید: «امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) دست مرا گرفت و به سوی قبرستان کوفه برد. هنگامی که به صحرا رسیدیم، آه پردردی کشید و فرمود: «ای کمیل بن زیاد! ... مردم سه گروهند: علمای الهی و دانش طلبانی که در راه نجات، دنبال تحصیل علمند و احمقان بی سروپا که دنبال هر صدایی می‌دوند، با هر بادی حرکت می‌کنند، آنها با نور علم و دانش روشن نشده‌اند و به ستون محکمی پناه نبرده‌اند.
ای کمیل! علم بهتر از مال است؛ علم تو را پاسداری می‌کند، ولی تو باید حافظ مال باشی؛ مال با انفاق کم می‌شود، ولی علم با انفاق افزوده می‌گردد؛ دست پروردگان مال، به مجرد زوال مال از بین می‌روند (ولی شاگردان علم پایدارند.)
ای کمیل بن زیاد! شناخت علم آیینی است که با آن جزا داده می‌شود و بر همه فرض و لازم است؛ به وسیله آن، انسان در دوران حیات، اطاعت فرمان خدا می‌کند و بعد از وفات نام نیک از او می‌ماند؛علم حاکم است و مال محکوم و مغلوب!
ای کمیل! ثروت اندوزان مرده‌اند، در حالی که ظاهراً در صف زندگانند، ولی دانشمندان تا دنیا برقرار است زنده‌اند؛ خود آنها از بین مردم رفته‌اند، ولی چهره آنها در آیینه دل‌ها نقش شده است.»[2]

استاد قرائتی می‌گوید: مردم کره زمین به سه دسته تقسیم می‌شوند. به این صورت که یا تولید کننده هستند، یا توزیع کننده و یا اینکه فقط مصرف کننده هستند. بر اساس نظریه فوق، باید گفت که طلبه شدن و ورود به حوزه بسیار خوب است، چرا که طلبه‌ای که وارد حوزه علمیه می‌شود، یا اینکه هوش و استعداد بالایی داشته و مثل شهید مطهری می‌شود که به تولید علم می‌پردازد و یا اگر هوش و استعداد و تواناییش در این حد نبود که به تولید علم بپردازد، حداقل می‌تواند با خواندن کتاب‌ها و نظریات مفید امثال شهید مطهری، علامه طباطبایی و ...، با نطق و بیان خود، به توزیع این علوم مفید در میان مردم بپردازد و یا اینکه حتی اگر نطق و بیان خوبی نداشت تا این علوم را میان مردم نشر دهد، حداقل می‌تواند به آنها عمل کند و مصرف کننده این علوم مفید باشد.[3]

پی‌نوشت:
[1]. خبرگزاری رسمی حوزه، «ارزش و افتخارات طلبه»، کد خبر: 900495، ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۹.
[2]. نهج البلاغه، حکمت 147.
[3]. خبرگزاری رسمی حوزه، «ضرورت های طلبه شدن در گفتگو با استاد قرائتی»، کد خبر: 412386، ۱۷ فروردین ۱۳۹۶.