یکی از شبهاتی که دشمنان اهل‌بیت (علیهم‌السلام) در نحوه‌ی عزاداری شیعیان مطرح می‌کنند، ادعای نهی ائمه‌‌ی اطهار (علیهم‌السلام) از پوشیدن لباس سیاه در مراسم عزاداری است؛ اما آن‌چه که امروز در اعتقادات شیعیان مشاهده می‌کنیم، پوشیدن لباس سیاه در عزاداری‌ها است؛ تا آن‌جا که حتی برای عزاداری سیدالشهداء (علیه‌السلام)، بعضاً شیعیان به مدت 50 روز پیراهن مشکی به تن دارند.
وهابی‌ها با استناد به کتب اربعه‌، به روایاتی استناد می‌کنند که در آن، ائمه‌ی هدی (علیهم‌السلام) از پوشیدن لباس سیاه نهی کرده‌اند؛ چند نمونه‌ ‌را به عنوان شاهد مثال بیان می‌کنیم.
شیخ صدوق می‌نویسد: امیرالمؤمنین، علی (علیه‌السلام) به یاران خود فرمودند: لباس مشکی نپوشید، زیرا لباس مشکی لباس فرعون است و پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) از رنگ سیاه کراهت داشتند و تنها در عمامه و کفش و عبا جایز می‌دانستند.[1]
مرحوم کلینی در کافی می‌نویسد: از امام صادق (علیه‌السلام) سؤال شد آیا من می‌توانم با قلنسوه مشکی (نوعی کلاه خاص) نماز بخوانم؟ امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: در لباس سیاه نماز نخوان؛ زیرا لباس اهل جهنم است.[2]

اما در جواب باید گفت:
اولاً: در منابع روایی شیعه به پوشیدن لباس مشکی در مراسم عزاداری اهل بیت (علیهم‎‌السلام) اشاره شده و مورد تایید حضرات معصومین (علیهم‌السلام) است.
علامه محمدتقی مجلسی در توضیح روایت امیرالمومنین (علیه‌السلام) که در بالا از من لایحضره الفقیه نقل شد، می‌نویسد:
«و از جمله چهارصد كلمه حضرت (صلوات‌اللّه‌عليه) كه در يك مجلس تعليم اصحاب خود فرمودند كه سياه مپوشيد كه لباس فرعون است، ممكن است كه شعار فرعون بوده باشد، يا فراعنه زمان آن حضرت مراد باشد و ظاهراً مبالغات حضرات ائمه هدى (صلوات‌اللَّه‌عليهم) از اين جهت‌ بوده است كه ايشان (فراعنه زمان امیرالمؤمنین) حديثى وضع كرده بودند در استحباب سياه پوشى و اين شعار را سنت مى‌دانستند؛ لازم بود كه اين مبالغات واقع شود و به اسناد قوى منقول است كه حضرت سيّدالمرسلين (صلی‌الله‌علیه‌وآله) كراهت داشتند از جامه سياه، مگر سه جامه را، عمامه و موزه و عبا كه در اين‌ها كراهت نيست يا كراهت شديد نيست.»[3]
هم‌چنین مرحوم علامه محمد باقر مجلسی درباره‌ی سیاه‌پوشی می‌نویسد: «هنگام صبح، یزید اهل بیت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را خواست و به ایشان گفت: آیا می‌خواهید نزد من بمانید یا به مدینه بازگردید؟ من هدایای فراوانى به شما خواهم داد. اهل بیت امام حسین (علیهم‌السلام) گفتند: ما  دوست داریم برای سیدالشهدا (علیه‌السلام) نوحه و عزادارى کنیم. یزید گفت: هر کاری می‌خواهید انجام دهید. سپس حجره‏‌هایى در دمشق براى آنان تخلیه شد و مشغول عزادارى شدند. هیچ زن هاشمى و قریشى باقی نمانده بود، مگر این‌که در عزای امام حسین (علیه‌السلام) لباس سیاه پوشیدند و بر او هفت روز عزادارى و گریه کردند.»[4]
مرحوم برقی با اشاره به سیاه‌پوشی زنان بنی‌هاشم می‌نویسد: «وقتی حسین بن علی (علیه‌السلام) کشته شد، زنان بنی هاشم، لباس سیاه و خشن بر تن کردند و از هیچ گرما و سرمایی شکایت نمی‌کردند و امام سجاد (علیه‌السلام) در عزاداری آنان، غذا تهیّه می‌کردند.»[5]
نکته‌ی حائز اهمیّتی که باید گفت، در شیعه فعل و قول و تقریر معصومین (علیهم‌السلام) حجّت است.
اما در روایاتی که بیان شد، تقریر معصوم (علیه‌السلام) دلیل بر حجیت عمل لباس سیاه پوشیدن است.[6]
ثانیاً: نهی امام صادق (علیه‌السلام) در روایت نقل شده از کافی در مورد لباس سیاه به صورت کراهت در نماز صدق می‌کند؛ مرحوم امام خمینی در این‌باره فرموده‌اند: چند چیز در لباس نمازگزار مکروه است، از جمله: باز بودن تکمه‌های لباس، پوشیدن لباس سیاه، چرک، تنگ، لباسى که دارای تصویر است.[7]

پی‌نوشت:

[1]. من لا يحضره الفقيه، ابن بابويه محمد بن على، شيخ صدوق (متوفای ۳۸۱هـ) ،ج‏1، ص251، دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسين حوزه علميه قم، چاپ دوم، 1413 ق. «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع فِيمَا عَلَّمَ أَصْحَابَهُ‏ لَا تَلْبَسُوا السَّوَادَ فَإِنَّهُ‏ لِبَاسُ‏ فِرْعَوْنَ‏ وَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَكْرَهُ السَّوَادَ إِلَّا فِي ثَلَاثَةٍ الْعِمَامَةِ وَ الْخُفِّ وَ الْكِسَاءِ.»
[2]. الكافی، محمد بن يعقوب بن اسحاق كلينى (متوفای ۳۲۹هـ)، ج‏6، ص415، دارالحديث، قم، چاپ اول ‏1429هـ. «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام، قَالَ: قُلْتُ لَهُ: أُصَلِّي فِي الْقَلَنْسُوَةِ السَّوْدَاءِ؟ فَقَالَ: لَا تُصَلِ‏ فِيهَا؛ فَإِنَّهَا لِبَاسُ‏ أَهْلِ‏ النَّارِ»
[3]. لوامع صاحبقرانی، محمدتقی مجلسی (متوفای 1070)، ج3، ص342، قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1414 هـ، چاپ دوم. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[4]. بحار الأنوار، محمد باقر بن محمد تقى مجلسى (متوفای 1110هـ)، ج‏45، ص196، دار إحياء التراث العربی، بيروت، چاپ دوم، 1403 هـ. «نُقِلَ عَنْ هِنْدٍ زَوْجَةِ يَزِيدَ قَالَتْ....‏ وَ لَمْ تَبْقَ هَاشِمِيَّةٌ وَ لَا قُرَشِيَّةٌ إِلَّا وَ لَبِسَتِ السَّوَادَ عَلَى الْحُسَيْنِ وَ نَدَبُوهُ عَلَى مَا نُقِلَ سَبْعَةَ أَيَّامٍ.» جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[5]. المحاسن، احمد بن محمد بن خالد برقى (متوفای ۲۷۴هـ )، ج‏2، ص420 ، دار الكتب الإسلامية - قم، چاپ: دوم، 1371هـ. «لَمَّا قُتِلَ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ ع لَبِسْنَ‏ نِسَاءَ بَنِي‏ هَاشِمٍ‏ السَّوَادَ وَ الْمُسُوحَ وَ كُنَّ لَا يَشْتَكِينَ مِنْ حَرٍّ وَ لَا بَرْدٍ وَ كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع يَعْمَلُ لَهُنَّ الطَّعَامَ لِلْمَأْتَم‏.» جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[6]. اما تقریر به چه معنا است؟ تقریر یعنی فرد یا افرادی عملی را در مقابل امام معصوم (علیه‌السلام) انجام دهند و معصوم، آن‌ها را از آن عمل باز ندارد و نهی نکند؛ در این صورت آن عمل برای شیعه حجت است. در نتیجه سکوت امام زین العابدین (علیه‌السلام) و عدم نهی حضرت از سیاه پوشیدن در عزای امام حسین (علیه‌السلام)، تقریر است و برای شیعیان حجت آور است.
[7]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج‌1، ص478، م865، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق.

محمد جواد مهریار