شبهه
«رامی عیسی» از مبلغین ضد شیعی مصر، در برنامه «عمامه‌های فریب»، به کار بردن القابی هم‌چون «وجه الله» را برای ائمه اطهار (علیهم‌السلام)، کفرآمیز دانسته و شیعیان را بابت استفاده از این لقب، تکفیر می‌کند؛ او هم‌چنین مدعی شده است که استفاده پیروان تشیع از لقبی هم‌چون «وجه الله»، نشان‌دهنده آن است که شیعیان، ائمه اهل بیت (علیهم‌السلام) را خدای خود می‌دانند!

در پاسخ به شبهه مذکور باید گفت:
اولاً: شیعیان برای هیچ‌کدام از مخلوقات، مقام الوهیت و ربوبیت قائل نبوده‌اند؛ حتی هنگامی‌که به فتاوای فقهای شیعه نظر می‌اندازیم، مشاهده می‌کنیم ایشان، به صراحت هرچه تمام‌تر، گروهی که امیرالمومنین (علیه‌السلام) را خدای خود می‌دانند، کافر دانسته‌اند؛ چنان‌که مقام معظم رهبری (حفظه‌الله) در پاسخ به استفتایی پیرامون حکم نجاست این افراد، چنین مرقوم فرموده‌اند: «اگر اعتقاد داشته باشند که امیرالمؤمنین، علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) خدا است، (تعالی الله عن ذلک علوا کبیرا) حکم آن‌ها مانند غیر مسلمان‌هایی است که اهل کتاب نباشند، یعنی کافر و نجس هستند.»[1] بنابراین شیعیان، نه تنها به الوهیت و ربوبیت ائمه اطهار (علیهم‌السلام) معتقد نبوده‌اند؛ بلکه به کفر گروه‌هایی حکم کرده‌اند که قائل به الوهیت و ربوبیت آن حضرات باشند.
ثانیاً: مراد از القابی هم‌چون «وجه الله» این نیست که ائمه اطهار (علیهم‌السلام) دارای مقام خدایی بوده‌اند، بلکه از آن‌جایی که لغت‌شناسان مدعی شده‌اند واژه «وجه»، به معنی جهت نیز بوده است.[2] بنابراین مشخص می‌شود که مراد از «وجه الله»، این است که ائمه اطهار(علیهم‌السلام) جهت‌نمایی برای رهنمون شدن انسان‌ها به سمت خداوند متعال هستند. بدین معنا که آن حضرات، انسان را به سمت خداوند متعال متوجه می‌کنند؛ چنان‌که در بحارالانوار روایتی از امام رضا (علیه‌السلام) بدین صورت نقل شده است: «وَ لَكِنَّ وَجْهَ اللَّهِ أَنْبِيَاؤُهُ وَ رُسُلُهُ وَ حُجَجُهُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ هُمُ الَّذِينَ بِهِمْ يُتَوَجَّهُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِلَى دِينِهِ وَ مَعْرِفَتِه.[3] وجه خدا، أنبیاء، رسل و حجج او هستند که به‌وسیله و وساطت آنان، انسان‌ها متوجّه به خدای – عزّوجلّ– ، دین و معرفت او می‌گردند.»
بنابراین مراد شیعیان از به‌کار بردن لقب «وجه الله» برای ائمه اطهار (علیهم‌السلام) این نیست که آنان، شأنی هم‌چون شأنیت خدای متعال را دارا هستند؛ بلکه مراد این است که آن حضرات، انسان‌ها را به سوی خداوند متعال و معرفت او، رهنمون می‌کنند؛ فارغ از این‌که از منظر فقهای شیعه نیز، اگر کسی مقام الوهیت و ربوبیت برای مخلوقی در نظر بگیرد، کافر شده است و دیگر او را نمی‌توان در زمره مسلمانان، قلمداد کرد.  

پی‌نوشت:

[1]. احکام کافر
[2]. چنان‌که طریحی در مجمع البحرین می‌نویسد: «فَثَمَ‏ وَجْهُ‏ اللَّهِ‏ [بقره/ 115] أي جهته‏» طريحى، فخر الدين بن محمد، مجمع البحرين، ج6، ص365، تهران، مرتضوی، چاپ سوم، 1375ه‌ ش.
سیدعلی اکبر قرشی نیز در قاموس قرآن، واژه «وجه» در آیه «فَثَمَ‏ وَجْهُ‏ اللَّهِ‏[بقره/115]»، را به معنی «جهت» دانسته است. قاموس قرآن، ج7، ص186، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ ششم، 1371ه‌ش.
[3]. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار، ج‏4، ص3، بيروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ه‌ق.

نویسنده: محمد باغچیقی(باغچقی)