جواز و استحباب زیارت
از عمده ویژگیهایی که باعث شکلگیری عقاید کلامی مکتب وهابیت گردیده، اخذ به ظواهر آیات و روایات، همچنین نفی هرگونه تفسیر و تأویل در باب فهم معانی آنها است؛ به عنوان مثال سردمدار وهابیت ابن تیمیه حرّانی، سفر برای زیارت قبور، تبرک جستن، بوسیدن و دست مالیدن به قبور حتی قبر پیامبر اکرم (صلیاللهعلیهوآله) را حرام میداند و مسلمانانی که این امور را انجام میدهند، کافر و مشرک میپندارد. همچنین وی طواف یا لمس کردن قبور صالحان جزء بزرگترین گناهان شمرده است.
در پاسخ باید گفت احاديث بسيارى به طرق مختلف و با مضمونهاى گوناگونى درباره جواز و استحباب زیارت رسول گرامی اسلام وارد شده است:
الف) از پيامبر اکرم (صلیاللهعلیهوآله) نقل شده كه فرمود: «هر كس قبر مرا زيارت كند، شفاعتش بر من لازم مىگردد.»[1] اين حديث داراى چهل منبع از كتابهاى اهلسنت است. سبکی شافعی پس از نقل این حدیث از میان احادیث زیارت پیامبر اکرم و بحث مفصل علمی درباره اسناد این حدیث مینویسد: «این احادیثی که ما درباره زیارت جمع کردیم _ که بیش از ده تا پانزده روایت از روایاتی است که در آن لفظ زیارت بهکار برده شده است _ غیر از آن روایاتی است که در استدلال به این احادیث از آن استفاده کردیم و کثرت احادیث موجب قوّت احادیث است.»[2] در اين روايت نيز نيامده است كه اگر شخص بدون شدّ رحال بستن به زيارت بيايد، شفاعت من بر او لازم میشود و طبيعی است عمل به اين روايت برای كسانی كه در خارج مدينه هستند، جز با شدّ رحال به سوی قبر پيامبر اکرم امكانپذير نيست.
ب) پيامبر اکرم (صلیاللهعلیهوآله) فرمود: «هر كس حجّ گزارد و قبر مرا بعد از وفاتم زيارت كند، مانند كسى است كه در حياتم مرا زيارت کرده است.»[3] اين حديث داراى 25 منبع از كتابهاى اهلسنت است و در آن اشاره به زيارت قبر پيامبر اکرم بعد از وفات پيامبر اکرم بدون در نظر گرفتن سفر برای اين زيارت دارد. صالحی شامی از علمای مذهب شافعی پس از نقل این حدیث و پاسخ به اشکالات سندی بر حدیث مینویسد: «حداقل مرتبهای که میتوان برای این حدیث بیان کرد، حسن بودن آن است که اعتبار آن را بیان کردیم و شواهدی برای آن آوردیم. بهجز این مطلب، تعداد زیاد احادیث موجب قوّت آن میشود، تا جایی که این حدیث را در زمره احادیث صحیح قرار میدهد.»[4]
ج) پیامبر اکرم (صلیاللهعلیهوآله) فرمود: «هر كس حج خانه خدا را انجام دهد و مرا زيارت نكند، به من جفا كرده است.»[5] بسيارى از حافظان اين حديث را نقل كردهاند. حصنی دمشقی به ادعای ابنتیمیّه که برای کنار گذاشتن حدیث میگوید این حدیث را احدی از علما نقل نکرده است، اینگونه پاسخ میدهد: «این حرفی که ابنتیمیّه زده است، تهمت آشکار به علما و ناشی از عدم اطّلاع او است؛ زیرا این روایت را تعداد زیادی از بزرگان حدیث با الفاظ نزدیک به هم نقل کردهاند.»[6] در اين روايت نيز يكی از اعمال لازم بعد از حج را، زيارت پيامبر اکرم بيان كرده است كه بهطور طبيعی بايد با شدّ رحال به مدينه اين مسئله انجام پذيرد. اين تنها بخشی از رواياتی بود كه علمای اهلسنت در جواز زيارت قبر رسول گرامی اسلام و سفر برای زيارت، به آنها استدلال کردهاند.
پینوشت:
[1]. سنن دارقطنى، ج2، ص278.
[2]. شفاء السقام، ص78.
[3]. «من حجّ فزار قبري بعد وفاتي كان كمن زارني في حياتي» معجم الکبیر، طبرانی، ج12، ص310.
سنن دارقطنی، ج2، ص244.
[4]. سبل الهدى والرشاد، ج12، ص378.
[5]. «من حجّ ولم يزرني فقد جفاني» شفاء السقام، ص98.
الدر المنثور، ج1، ص237.
[6]. دفع الشبه عن الرسول، ص171.
افزودن نظر جدید