پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ طبق قواعد دینی زرتشتی،‌ اگر مردى بمیرد و پسرى نداشته باشد، باید زنِ او را به نزدیک‌ترین خویشاوندان متوفّى بدهند، تا با یکدیگر همبستر شوند و پسری متولد شود (و این پسر را به شخص متوفی نسبت می‌دهند) و اگر میّت زن ندارد، از مال شخصى او باید زنى را به یکى از مردان خویشاوند میّت بدهند. در این حالت نیز پسرى که از این ازدواج حاصل شود، فرزند آن مرد میّت محسوب می‌شود.[1] این نوع ازدواج، ازدواج ابدال یا نیابی (سْتوریهْ) خوانده می‌شد. توضیح آنکه در شریعت زرتشتی اگر مردی بدون فرزندِ پسر، فوت می‌کرد، بر بیوه او و یا یکی از خویشان نسبی نزدیکش (دختران، خواهران) فرض (واجب) بود که به عنوان بَدَلِ (پهلوی: گوهَریگِ) متوفی، به عقد ازدواج مردی دیگر دربیایند و پسری به نام او تولید نمایند، تا وارث اموال و ادامه دهنده‌ی نسل وی باشد. اهمیت این ازدواج به حدی است که بخش بزرگی از منابع حقوقی زرتشتی به تشریح جزئیات در این باره اختصاص یافته است.
اما در فقه اسلام، این قانون چند ایراد دارد: اولاً زنی را نمی‌توان در ازدواج با شخصی خاص، مجبور کرد. ثانیاً پدر بچه، کسی است که از نطفه‌ی او منعقد شده است. ثالثاً فرزندی که بعد از مُرده به دنیا می‌آید و از نطفه‌ی مرد دیگر است هیچ ارتباطی با مُرده ندارد. کوشش برای تداوم نسلِ کسی نه بر خود شخص واجب است و نه بر دیگران (چه شخص زنده باشد یا مرده).

پی‌نوشت:

[1]. آرتور کریستن سن، ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی، تهران: نشر دنیای کتاب، 1384، ص 443-444.
کتایون مزداپور، چند سخن، تهران: موسسه فرهنگی انتشاراتی فروهر، 1391، ص 389.