در اصطلاح سلوک، عرفان و اخلاق، منظور از مراقبه، مراقبت و محافظت از روح است. وقتی گفته می‌شود کسی اهل مراقبه است، یعنی او شبانه روز، مراقب است که قلب و دلش را زنگارهای دنیایی نپوشاند. یک سالک همیشه مراقب است نفسش او را به مسیر انحرافی نبرد.

مراقبه در عرفان اسلامی دارای مراتبی است:

سالک در مرحله اول مراقب است که گناه نکند.

مرحله دوم مراقب است که کارهای لغو و بیهوده انجام ندهد.

 مرحله سوم مراقب است که از یاد خدا غافل نشود. این موارد، به سه مرحله اصلی  مراقبه در عرفان اسلامی معروف هستند.

بنابراین یک انسان مبتدی و تازه کار در مسیر سلوک، باید در ابتدای کار به دنبال مراقبه‌ای باشد که او را از ارتکاب به گناه باز دارد.

در مرحله دوم، باید نسبت به امور لغو و بیهوده مراقبات لازم را انجام دهد.

در مرحله سوم نیز باید مراقب باشد که قلب و دلش از یاد خدا غافل نشده و به غیر خدا مشغول نشود.