پایگاه جامع ادیان، فرق و مذاهب_ یکی از مخاطبین گرامی صفحه طریقت‌نامه، به علامه عسکری اشکال کرده است؛ او بیان می‌کند که علامه، تعریف صحابه را از دیدگاه اهل‌سنت، کسی می‌داند که تنها پیامبر را در یک لحظه و یا به مدت یک ساعت دیده است؛ این مخاطب، پس از نقل این کلام، اظهار می‌دارد که تعریف صحابه نزد اهل‌سنت، غیر از کلام علامه عسکری است و علامه اشتباه کرده است.
با چشم‌پوشی از صحت و سقم کلام این دوست عزیز، باید بیان کرد که تعریف بیان شده از سوی علامه عسکری، (بر فرض صحت کلام این مخاطب) از سوی بسیاری از علمای اهل‌سنت نقل شده است؛ به عنوان نمونه، زرکشی در کتاب البحر المحیط فی اصول الفقه می‌نویسد: «اگر کسی بگوید ما ثابت کردیم که صحابه مطلقا عادل هستند، ولی صحابه کیست؟ ما می‌گوییم که در معنای صحابه، علمای ما اختلاف دارند؛ اما اکثریت این را بیان کرده‌اند؛ صحابه شخص مومنی است که با پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) اجتماع (ملاقات) کرده باشد و همراه او باشد؛ حتی اگر این همراهی ساعتی (یک لحظه و یا یک ساعت) باشد؛ چه از پیامبر نقل روایت کنند و یا خیر؛ چرا که لغت مقتضای این کلام است و اگرچه عرف غیر این مطلب را بیان کرده است.»[1]
بخاری نیز در تعریف صحابه این‌گونه آورده است: «کسی‌که مسلمان باشد و پیامبر را همراهی کند و یا او را ببیند.»[2]
هم‌چنین در کتاب مسائل الامام احمد بن حنبل ضمن یک سؤال از احمد سؤال شد که برای صحابه بودن مرزی است؟ و احمد در پاسخ گفت: «خیر! کسی‌که همراه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) باشد، او صحابه است، حتی اگر این مصاحبت، لحظه‌ای یا ساعتی باشد.»[3]
آن‌چه انسان را به تعجب وا می‌دارد، کلام ابن‌کثیر دمشقی در باب تعریف صحابه است؛ او می‌نویسد: «صحابه کسی است که پیامبر را در حالی‌که مسلمان است، ببیند، اگرچه مصاحبت او طولانی نشود و از او نیز روایت نقل نکرده باشد؛ این قول جمهور علمای سلف و خلف است؛ بخاری و علمای دیگر نیز رؤیت را در اصطلاح صحابه، کافی می‌دانند!»[4]

با توجه به این بیاناتی که از علمای بزرگ اهل‌سنت ذکر شد، باید گفت که اولا این مخاطب عزیز حتما به کتب اساسی خود رجوع کند و سپس به علمای بزرگوار شیعه اشکال کند!

پی‌نوشت:

[1]. «فَإِنْ قِيلَ: أَثْبَتُّمْ الْعَدَالَةَ لِلصَّحَابِيِّ مُطْلَقًا، فَمَنْ الصَّحَابِيُّ؟ قُلْنَا: اخْتَلَفُوا فِيهِ فَذَهَبَ الْأَكْثَرُونَ إلَى أَنَّهُ مَنْ اجْتَمَعَ - مُؤْمِنًا - بِمُحَمَّدٍ - صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ -، وَصَحِبَهُ وَلَوْ سَاعَةً، رَوَى عَنْهُ أَوْ لَا؛ لِأَنَّ اللُّغَةَ تَقْتَضِي ذَلِكَ، وَإِنْ كَانَ الْعُرْفُ يَقْتَضِي طُولَ الصُّحْبَةِ وَكَثْرَتَهَا»؛ زرکشی، بدرالدین محمد، البحر المحیط فی اصول الفقه، انتشارات دار الکتبی، چاپ اول، 1414 ه، ج6، ص190. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[2]. «وَمَنْ صَحِبَ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، أَوْ رَآهُ مِنَ المُسْلِمِينَ، فَهُوَ مِنْ أَصْحَابِهِ»؛ بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، محقق: محمد زهیر، انتشارات دار طوق النجاه، چاپ اول، 1422ه ج5، ص2. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[3]. «قُلْتُ: هل للصحبةِ حدٌّ تحدده؟ قَالَ: لا، ومَن صحبَ النبي، ولو ساعة، فهو مِن أصحابِ رسول الله»؛ مروزی، اسحاق بن منصور، مسائل الامام احمد بن حنبل و ابن راهویه، ریاض، انتشارات دار الهجره، 1425 ه، بی‌تا، ج2، ص533. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[4]. «والصحابي: من رأى رسول الله صلى الله عليه وسلم في حال إسلام الراوي، وإن لم تطل صحبته له، وإن لم يرو عنه شيئاً. هذا قول جمهور العلماء، خلفاً وسلفاً. وقد نص على أن مجرد الرؤية كاف في إطلاق الصحبة: البخاري وأبو زرعة، وغير واحد ممن صنف في أسماء الصحابة، كابن عبد البر، وابن مندة وأبي موسى المديني، وابن الأثير في كتابه " الغابة في معرفة الصحابة ". وهو أجمعها وأكثرها فوائد وأو سعها. أثابهم الله أجمعين.» دمشقی، ابن‌کثیر، اختصار علوم الحدیث، محقق: احمد محمد شاکر، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی‌تا، ج1، ص179. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.