قرآن به عنوان کتاب هدایت برای همه انسان‌ها، به‌ویژه مسلمانان مورد توجه است. این کتاب آسمانی، پاسخ‌گوی حوزه‌های مختلف انسانی است و از این‌روی برای یکی از این قلمروها  که سیاست و حکومت است، برنامه ویژه دارد. یکی از مهم‌ترین آیات قرآن در این باب، آیه 59 سوره نساء است. خداوند در این آیه می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ.[نساء/59] ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید، خدا را اطاعت کنید و پیامبر و اولیای امر خود را نیز اطاعت کنید.»
قرطبی، یکی از علمای بزرگ اهل‌سنت درباره اطاعت از حاکم می‌نویسد: «خداوند [در قرآن به ما یاد داده] که اطاعت از رسول (صلی‌الله‌علیه‌وآله) اطاعت از اوست و سپس یک روایت نقل می‌کند که در آن اطاعت امیر را همسان و هم‌ردیف پیغمبر قرار می‌دهد.»[1] در این صورت اطاعت امیر هم‌چون اطاعت از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) است.
حال سؤالی که پیش می‌آید این است که اطاعت امیر تا چه حد بوده و گستره پذیرش آن به چه مقدار است؟ پاسخ این سؤال با روایتی از صحیح بخاری داده می‌شود. بخاری در این‌باره می‌نویسد که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: «هر کس از امیر اطاعت کند، از من پیغمبر اطاعت کرده است! امام سپری است که باید پشت سرش جنگید؛ امام را وسیله‌ی حفظ کیان کشور اسلامی قرار بده! اگر دستور به تقوا داد و عدالت را امیر رعایت کرد، نزد خدا مأجور است. اگر دستور به تقوای خدا نداد، عدالت نکرد. به شما مربوط نیست!»[2] از این روایت برداشت می‌شود که حتی اگر حاکم، عدالت را برقرار نکرد، به شما مربوط نیست؛ این در حالی است که آیه قرآن خلاف این روایت را می‌فرماید: «وَلَا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِياءَ ثُمَّ لَا تُنْصَرُونَ.[هود/113] و بر ظالمان تکيه نکنيد، که موجب می‌شود آتش شما را فرا گيرد، و در آن حال، هيچ ولی و سرپرستی جز خدا نخواهيد داشت، و ياری نمی‌شويد!»
آیه قرآن بر ترک ظلم و عدم تکیه بر ظلم دلالت دارد، در حالی‌که در روایت مذکور، از ظلم حاکم بر مردم چشم‌پوشی شده است؛ اهل‌سنت چگونه این تناقض میان روایت و آیه قرآن را پاسخ می‌دهند؟

پی‌نوشت:

[1]. قرطبی، محمد بن احمد، تفسیر قرطبی، تحقیق: البردونی و...، دار تفسير القُرطُبي، أبوعبدالله محمد بن أحمد بن أبي بكر بن فرح الأنصاري الخزرجي شمس الدين القرطبي (متوفاى 671هـ) تحقيق: أحمد البردوني وإبراهيم أطفيش، دار الكتب المصرية – القاهرة، الثانية، 1384هـ - 1964 م،5/ 288.
[2]. بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، دار طوق النجاه، چاپ اول، 1422 ه. ج 4، ص 50.