پرسش
در آثار سردمداران وهابی مشاهده می‌شود که به اصلِ شفاعت معتقدند، ولی در مورد طلب شفاعت، بر این باورند که طلب کردن شفاعت از اولیاء الهی، به دو نوع ذیل تقسیم می‌شود:
1) طلب شفاعت مشروع:
به باور وهابیون، دو قسم زیر از طلب شفاعت، مشروع هستند:
الف) طلب شفاعت در این دنیا، از زندگان.
ب) طلب شفاعت در روز قیامت از افرادی که خدای متعال به آنان، اذن شفاعت تفضل می‌فرماید.[1]
2) طلب شفاعت ممنوع:
به عقیده مفتیان وهابی، طلب شفاعت در این دنیا از افرادی که از دنیا رفته‌اند، ممنوع است.[2]
بنابراین محل نزاع مذاهب اسلامی با وهابیت در مسئله طلب شفاعت، آن‌جاست که در این دنیا از شهدا و صالحینی که به ظاهر از دنیا رفته‌اند، بخواهیم که برای ما دعا کنند. وهابیت، این نوع را ممنوع دانسته‌اند.
حال این سؤال مطرح می‌شود که آیا همان‌طور که وهابیون، مدعی شده‌اند، طلب شفاعت از اموات، ممنوع است؟

در پاسخ به سؤال فوق باید گفت: پیشوایان فِرَق اسلامی، با تمسک به ادله متعدد، طلب شفاعت از اولیاء الهی را در این دنیا، به‌صورت مطلق، مشروع دانسته‌اند. (اعم از این‌که اولیاء الهی در قید حیات باشند، یا از دنیا رفته باشند.) روایت مالک الدار، یکی از روایاتی است که موید مدعای مذکور است؛ در این روایت می‌خوانیم: شخصی که یا از صحابه بوده و یا در زمره تابعین قرار داشته است، در قحطی عهد خلافت عمر بن خطاب، به حرم مطهر نبوی (صلی‌الله‌علیه‌وآله) مشرف می‌شود و از آن حضرت درخواست می‌کند که برای پایان یافتن قحطی دعا کند.[3] این روایت که سند قابل دفاعی دارد،[4] به‌خوبی بر رواج طلب شفاعت از اموات در بین سلف امت (صحابه، تابعین و تابع تابعین) دلالت می‌کند.
افزون بر روایات ماثوره، سفارشات علمای اسلامی مبنی بر طلب شفاعت از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز مؤوید مناسبی بر جواز طلب شفاعت از اموات به‌حساب می‌آیند. چنان‌که قسطلانی می‌نویسد: «وينبغى للزائر أن يكثر من الدعاد والتضرع والاستغاثة والتشفع والتوسل به (صلى‌الله‌عليه‌وآله)....إن كلا من الاستغاثة والتوسل والتشفع والتوجه بالنبى كما ذكره فى «تحقيق النصرة» و «مصباح الظلام» - واقع فى كل حال، قبل خلقه وبعد خلقه، فى مدة حياته فى الدنيا وبعد موته فى مدة البرزخ، وبعد البعث فى عرصات القيامة.[5] سزاوار است که زائر حریم مطهر نبوی، بسیار دعا و تضرع کند و به آن حضرت توسل کرده و از ایشان، یاری و شفاعت بطلبد؛ ... استغاثه، توسل و طلب شفاعت از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) از جمله اموری است که در هر حالی واقع شده‌اند، (چه قبل از خلقت آن حضرت، چه در مدت حیات با برکت ایشان، و چه در زمانی که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در برزخ به سر می‌بَرند، و البته در عرصات قیامت).»
بر همین اساس مشخص شد که وهابیون، طلب شفاعت را به ممنوع و مشروع تقسیم کرده و طلب شفاعت از اولیاء الهی که در قید حیات نیستند را ممنوع به‌حساب آورده‌اند؛ حال آن‌که ادله و مؤیدات متعددی بر جواز انواع طلب شفاعت از اولیاء الهی دلالت می‌کند.

پی‌نوشت:

[1]. بن باز، مجموع فتاواي بن باز، ج16، ص106، بی‌جا، بی‌تا.
[2]. همان.
[3]. ابن ابی شیبه، مصنف ابن ابی شیبه، ج6، ص356، ریاض، مکتبه الرشد، چاپ اول، 1409ه‌ق.
[4]. «روایت مالک الدار، دلیلی مناسب بر مشروعیت طلب شفاعت از اموات»
[5]. قسطلانی، احمد بن محمد،  المواهب اللدنية بالمنح المحمديه، ج3، ص604، قاهره، المكتبة التوفيقيه، بی‌تا. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.

نویسنده: محمد باغچیقی(باغچقی)