تکفیر و تعذیب فرع اتمام حجت
خداوند در آیهای از قرآن میفرماید: «یا مَعْشَرَ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ أَلَمْ یأْتِكُمْ رُسُلٌ مِنْكُمْ یقُصُّونَ عَلَیكُمْ آیاتِی وَ ینْذِرُونَكُمْ لِقاءَ یوْمِكُمْ هذا قالُوا شَهِدْنا عَلى أَنْفُسِنا وَ غَرَّتْهُمُ اَلْحَیاةُ اَلدُّنْیا وَ شَهِدُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ أَنَّهُمْ كانُوا كافِرِینَ.[انعام/130] (آنگاه خدا گوید) ای گروه جن و انس! مگر برای هدایت شما از جنس خود شما رسولانی نیامدند که آیات مرا برای شما میخواندند و شما را از مواجه شدن با این روز سخت میترساندند؟ آنها (با نهایت پشیمانی) جواب دهند که ما (به جهالت و بدی) بر خود گواهی میدهیم و زندگانی دنیا آنها را مغرور ساخت و در آن حال (میفهمند و) بر خود گواهی میدهند که به راه کفر میرفتند.»
نوع این استدلال برای تکفیر نیز قابل قیاس است. یعنی همانگونه که تعذیب بلا بیان مورد اشکال است، تکفیر بلا بیان و با جهل مخاطب مورد اشکال است؛ خداوند در این آیه تمام جن و انس را مورد خطاب قرار داده و میفرماید: «یا مَعْشَرَ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ» و به دنبال آن میفرماید: «أَلَمْ یأْتِكُمْ رُسُلٌ مِنْكُمْ یقُصُّونَ عَلَیكُمْ آیاتِی وَ ینْذِرُونَكُمْ لِقاءَ یوْمِكُمْ هذا» آیا برای شما از جنس خودتان پیامبرانی نیامدند که آیات مرا بر شما بخواندند و شما را از دیدار امروزتان هشدار دهند؟ خداوند در این آیه اعتراف سنگینی از جنیان و انسانها میگیرد که مگر من انبیاء را نفرستادم که حجت را بر شما تمام کنند و از جهان دیگر شما را بترساند!؟
در ادامه آیه اعتراف آنان بازگو شده که میگویند: «قالُوا شَهِدْنا عَلى أَنْفُسِنا وَ غَرَّتْهُمُ اَلْحَیاةُ اَلدُّنْیا وَ شَهِدُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ أَنَّهُمْ كانُوا كافِرِینَ» گفتند ما بر علیه خود شهادت میدهیم و دنیا آنان را فریب داد و خود معترف هستند که کافر بودند.
از این آیه به روشنی معلوم میشود که اگر آنان جاهل بودند و انبیاء حجت را بر آنان تمام نکرده بودند عذر داشتند و خداوند نمیتوانست آنان را عذاب کند. اما میبیینیم که آنان خود معترف به گناه خود هستند؛ پس هیچ عذری برای آنان باقی نمانده است.
افزودن نظر جدید