پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ اجماع مذهب حقه‌ی شیعه بر آنست که اصول دین و مذهب عبارتند از: توحید، نبوت، معاد، عدل و امامت. این در حالیست که گروهی از مسلک شیخیه، از عدل و معاد به عنوان اصول دین نام نبرده و در عوض، اصل دیگری به نام «رکن رابع» به اصول دین افزوده‌اند.[1] همچنان که کریم خان کرمانی در خصوص اعتقاد شیخ احمد احسایی و کاظم رشتی به این اصول گفته است: «اگر کسی ادعا کند که این بحث‌ها را سید و شیخ نگفته‌اند، دروغ محض است. سید کاظم رشتی قائل است که خدا برای ظهور و تشیید رکن رابع، اسبابی قرار داده و این بخت و مرحمت خدادادی است».[2]
اما لازم است بدانیم که این ادعای پیشوایان مسلک شیخیه در حالیست که:
اولاً: پیشوایان شیخیه چگونه قول خود را مطابق با قرآن و سنّت می‌دانند در حالی که در هیچ آیه و روایتی حتی به مسئله‌ی رکن رابع اشاره نشده، تا چه رسد به آن‌که رکن رابع جزء اصول دین معرفی گردد!
ثانیاً: کریم خان کرمانی و پیروانش با چه توجیهی معاد را جزء اصول دین نمی‌دانند در حالی که آن، جزء اصول تمام ادیان الهی به شمار می‌رود؟! اگر (به ادعای ابوالقاسم خان دیگر پیشوای شیخیه) صِرف مطرح شدن معاد در نبوت، ما را از ذکر آن در اصول دین بی‌نیاز می‌سازد، پس چرا در مرام شیخیه، امامت و رکن رابع جزء اصول شمرده شده‌اند؟! مگر امامت ذیل مبحث نبوت و در کلام پیامبر (صلّی الله علیه و آله) مطرح نشده؟ و یا رکن رابع (از دیدگاه شیخیه) در امتداد امامت نیست؟! پس چرا به عنوان اصلی مستقل مطرح شده است؟!
اما آیا به راستی، انکار و موهوم شمردن اصل معاد توسط پیشوایان بابی و بهائی را نمی‌توان حاصل کم‌رنگ شمردن آن در مسلک شیخیه دانست؟![3]

پی‌نوشت:

[1]. کریم خان کرمانی، رساله رکن رابع، کرمان: چاپخانه سعادت، 1368 ق، ص 11.
[2]. کریم خان کرمانی، رساله سی فصل، صص 147-132.
[3]. علی محمد شیرازی، بیان فارسی، بی‌جا: نسخه‌ی 1330، ص 30.