پایگاه جامع فرق، ادیان ومذاهب_ دوران حیات علمای معاصر عربستان از سال 1352ق. یعنی سال تاسیس پادشاهی سعودی آغاز می‌شود و تا به امروز ادامه دارد. در این نوشتار براساس تحقیقات گسترده عالم سنی«شیخ حسن فرحان المالکی»[1] اشاره می‌کنیم به تعدادی از علمای مشهور و تاثیر‌گذار که همگی در عرصه‌های مختلف، یعنی فتوا، تبلیغ، خالی از غلوّ و فریب نبوده و نیستند.

و فتواهای آن‌ها در اوج غلو ّو افراط می‌باشد. و از میان آن‌ها شاید بتوان گفت این سه نفر(محمد بن ابراهیم، بن باز، ابن عثیمین) مشهورترین و موثرترین علمادر حکومت سعودی سوم، هستند که ما هم به اختصار بعضی از فتواهای مشهور آنان را ذکر کرده‌ایم.
1-«محمد بن ابراهیم آل الشیخ» مفتی اسبق عربستان نخستین مفتی رسمی این کشور. مجموع فتواها و رساله های او در 13 جلد چاپ شد و به دستور ملک فیصل منتشر شد.  فتوای مشهور او مانند: هرکس ابوطالب را مسلمان بداند واجب القتل است. اهدای خون حرام است. تنها گوشت چهارپایانی حلال است که وهابی‌ها آن را ذبح کنند. تعویض و جدید کردن پرده حجره نبوی حرام و ممنوع می‌باشد چون پرده‌ها‌ی مزیّن برقبور جزء مظاهر شرک و آثار جاهلیت است.
2-«عبدالعزیز بن باز» مفتی سابق عربستان که موثرترین و مشهورترین عالم در عرصه داخلی وخارجی است . تمام فتواهای او در 26 جلد با عنوان«مجموع فتاوی بن باز» به چاپ رسیده. فتوای مشهور او مانند: کروی نبودن زمین و اعتقاد به گردش زمین اعتقادی باطل است.
3-«شیخ محمد بن صالح بن عثیمین» بعد از «شیخ بن باز» بزرگ‌ترین عالم عربستان بود. و فتواهای او  در حدود 25 جلد وکتاب‌های وی بیش از یکصد جلد می‌باشد. فتوای مشهور او مانند: یادگیری زبان انگلیسی حرام است. گفتن عبارت روزگار و سرنوشت چنین اراده کرد،را حرام می‌داند. هرکس در خانه خود از ماهواره استفاده کند در واقع رعیت خود را فریب داده ودر آتش خواهد بود.
4-«عبدالعزیز آل الشیخ» که قبلا عضو کمیته صدور فتوا بود امااکنون مفتی کل عربستان است.
5- «شیخ صالح بن غصون»عضو کمیته صدور فتوا متوفای 1419ق.
6- «عبدالرزاق عفیفی» عضو کمیته صدور فتوا، متوفای 1419ق.
7- «شیخ صالح بن فوزان الفوزان» عضو کمیته صدور فتوا،تالیفات او 20 عنوان می‌باشد.
8- «شیخ عبدالله بن جبرین» عضو کمیته صدور فتوا.
9- «عبدالله بن قعود» عضو کمیته صدور فتوا.
10- «عبدالله بن غدیان» عضو کمیته صدور فتوا.
11- «شیخ بکر ابوزید» عضو کمیته صدور فتوا، دارای تالیفاتی بیش از 60 عنوان.
12- «شیخ حمود التویجری» متوفای 1314ق، عدم عضویت در کمیته صدور فتوا، تالیفات او 40 عنوان می‌باشد.
13- «عبدالله بن حمید» متوفای 1402ق، عضو سابق کمیته صدور فتوا که از مبلغان مشهور بود.
14- «سفرالحوالی» از مبلغان تاثیر‌گذار و عدم عضویت در کمیته صدور فتوا.
15- «سلمان العوده» از مبلغان تاثیر‌گذار و عدم عضویت در کمیته صدور فتوا.
16- «عایض القرنی» از مبلغان تاثیر‌گذار وعدم عضویت در کمیته صدور فتوا
17- «ناصرالعمر» از مبلغان تاثیر‌گذار وعدم عضویت در کمیته صدور فتوا

البته دیگران نیز تاثیر‌گذار بوده و هستند، اما افراد فوق برجسته‌ترین و فعال‌ترین علمای عربستان محسوب می‌شوند. که غلوّ اندیشی و افراط گرایی در فتواهای آن‌ها یافت می‌شود، و این همه آسیب و اختلاف، نتیجه محدود بودن دانش و فهم  علمای معاصر عربستان به عقاید سایر مذاهب اسلامی، علوم شرعی، فقه وعقاید به طور کلی و محدود شدن به فهم از  فقه در چهارچوب تفکر حنبلی فقط.[2]

تهیه وتنظیم: مصطفی پورصدوقی

پی نوشت:
[1]. دکتر «شیخ حسن فرحان المالکی» اندیشمند و مبارز سنی عربستانی، در سال 1390 هجری قمری در منطقه «بنی مالک جنوبی» 150 کیلومتری شرق شهر «جازان» متولد شد، وی از چهره‌های مشهور در بین پژوهش‌گران تاریخی در کشورهای عربی و به ویژه عربستان سعودی محسوب می‌شود.
[2]. حسن بن فرحان المالکی، نصیحة لشباب المسلمین فی کشف غلوالعلماء المعاصرین فی المملکة العربیه السعودیه،عنوان ترجمه(نگاهی به غلو اندیشی وافراط گرایی علمای معاصر عربستان)مترجم: معاونت پژوهشی موسسه فرهنگی وهنری آفتاب خرد، نشر موسسه آفتاب خرد، تهران 96ش، چاپ سوم، صفحات: 44، 86، 87، 119، 128، 200، 226، 227، ،228، 304،