ابن تیمیه و اعتقاد به تشبیه و تجسیم خداوند
ابن تیمیه بدون توجه به هماهنگی آیات قرآن با یکدیگر و با استناد به روایات ضعیفی از حنابله با حمل بعضی از آیات بر معنای ظاهری، خدا را متحرک و نشسته بر تخت بر فراز آسمانها معرفی کرده است. وی در توصیف خداوند میگوید: «جایز نیست کسی برای خدا از پیش خود اندازهای معلوم کند، اگر چه ما به محدود بودن خدا ایمان داریم. اما چگونگی آن را فقط خدا خبر دارد. مکان خدا نیز معین است. او بر بالای عرش در بالای آسمان ها قرار دارد... پس کسی که ادعا کند خدا حد ندارد، قرآن را انکار و هیچ فرض کرده است. زیرا قرآن برای خداوند حد معرفی کرده و فرموده است: خدای رحمان بر عرش قرار دارد.[1]
ابن تیمیه با کج فهمی، خداوند را محدود پنداشته است و «عرش» را به معنای سریر (تخت فرمانروایی) و «استوی» را به معنای «جلوس» گرفته است و در توصیف آیه «الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى»[طه/5] می گوید: خداوند بر تخت بر روی عرش نشسته است. ابن تیمیه به حساب خودش برای این که متهم به تشبیه و تجسیم نشود در ادامه میگوید: البته کیفیت نشستن خدا برای ما مشخص نیست و کیفیت آن را جز خداوند کسی نمیداند.[2] این در حالی است که کلمه «عرش» غیر از کلمه «سریر» است. زیرا سریر نام ابزاری برای استراحت کردن است و عرش برای نشان دادن قدرت به کار میرود. و از آنجا که خداوند منزه از جسمانیت است نیازی به تخت ندارد تا بر روی آن بنشیند. [3]
پینوشت:
[1]. ابن تیمیه، بیان تلبیس الجهمیه فی تأسیس بدعهم الکلامیه، مجمع الملک فهد لطباعه المصحف الشریف، مدینه1426ق، ج2، ص607.
[2]. ابن تیمیه، مجموع الفتاوی، مجمع الملک فهد لطباعه المصحف الشریف، مدینه1416ق، ج16، ص397-400
[3]. سبحانی جعفر، درس نامه نقد وهابیت، محقق: مرتضی محیطی، موسسه دارالاعلام لمدرسه اهل البیت، قم 1396، ص34.
افزودن نظر جدید