وحدت سیاسی جهان اسلام از دیدگاه امام خمینی (ره)
در قرن اخیر، تلاشهایی در جهت وحدت مسلمین از سوی اندیشمندانی چون سید جمالالدین اسدآبادی و محمد عبده آغاز شد. بزرگمردانی در سراسر جوامع اسلامی به پیروی از این دو تن برخاستند و فریاد «وحدت» سر دادند و تلاشهای فراوانی در این زمینه انجام شد تا جاییکه حتی دارالتقریب بین مذاهب اسلامی را تأسیس کردند. امام خمینی رهبر کبیر انقلاب بهعنوان یک نظریهپرداز، اندیشمند و فقیه بزرگ ابعاد گوناگون وحدت را مورد توجه قراردادند و عملاً تلاشهای مهمی در نزدیک کردن جوامع اسلامی به یکدیگر برداشتند. ایشان طرح راهبردی برقراری «وحدت سیاسی جهان اسلام» را بهگونهای به تصویر میکشند که درنهایت به تشکیل «دولت بزرگ اسلامی» منجر شود. امام خمینی (رحمة الله علیه) با این دیدگاه، به چالشهای جهان اسلام مینگریستند؛ به این دلیل در اکثر سخنرانیهایشان از تفرقه در بین امت اسلامی ابراز تأسف و نارضایتی مینمودند و دعوای مذهبی و فرقهای را ابزاری در دست استکبار میدانستند، ازاینرو در موارد متعددی به مردم مسلمان و سیاستمداران منطقه گوشزد میکردند که مواظب باشید در دام استکبار گرفتار نشوید.
امام خمینی (ره) در تجمع روحانیون اظهار داشتند: «من از اوضاع عمومی دول اسلامی بسیار متأسفم؛ از اوضاع خصوص ایران بسیار متأسفم. دولتهای اسلامی، چه سلاطین اسلام، چه رؤسای جمهوری اسلامی، چه نخست وزیران دُوَل اسلامی، در تحت تأثیر استعمار غافل از مقاصد دیانت اسلام هستند؛ مطلع نیستند به مسائل اسلام؛ نمیخواهند مطلع بشوند به احکام اسلام؛ نمیتوانند با این وضعی که دارند مطلع بشوند که اسلام چه آورده است برای بشر، و بشر اگر اتباع کند از اسلام، به کجا خواهد رسید. دولتهای استعمارطلب، دولتهایی که میخواهند ذخایر مسلمین را ببرند، با وسیلههای مختلف، با نیرنگهای متعدد، دول اسلامی را، سران دول اسلامی را، اغفال میکنند. گاهی به اسم شیعه و سنی اختلاف ایجاد میکنند.»[1]
حضرت امام (رحمة الله علیه) اختلافات بین مذاهب اسلامی را دسیسه دشمن میدانند که شیعه و سنی از آن سود نمیبرند، زیرا آنچه موجب اختلاف در بین عوامالناس شده اختلاف بر سر مسائل دینی نیست، بلکه سیاست استکبار است که با طرح این دعاوی سعی در از بین بردن شکوفایی اسلام دارد. ایشان دراینباره میفرمایند:
«مسئله اختلاف بین پیروان دو طایفه و دو مذهب، ریشهاش از صدر اسلام است. در آنوقت خلفای اموی، و خصوصاً عباسی، درصدد بودند که اختلاف ایجاد کنند. مجالس درست میکردند و [به اختلاف] دامن میزنند. این اختلاف کمکم اسباب این شد که در بین عوام از اهل سنت و عوام از اهل شیعه این تنافس پیدا شد؛ وگرنه نه عوام اهل سنت به سنت رسول اللَّه عمل کرده و میکنند و نه عوام اهل شیعه پیروی از ائمه اطهار کردهاند. ائمه اطهار ما کوشش کردند تا اینها را داخل در آن جمعیت کنند، با آنها نماز بخوانند، به تشییع جنازههای آنها بروند. زمان کمکم آمد به اینطرف، و قدرتمندان این کار را کردند برای اینکه این دو طایفه باهم سرگرم باشند، و خودشان هر کاری میخواهند بکنند.»[2]
معمار بزرگ انقلاب، با شناسایی نقطهضعف مسلمین و آشنایی به سیاست «تفرقه بینداز و حکومت کن» استکبار جهانی، داروی شفابخش درمان جهان اسلام را در وحدت و برادری دانسته و میفرمایند: «ما با هم یکی هستیم و ما جدا نیستیم. اختلاف، اختلاف دو تا مذهب است؛ این اختلاف نباید اسباب این معنا بشود که ما در اساس اسلام [اختلاف کنیم]. اسلام بالاتر از این معانی است که ما به واسطه اختلاف مسلکی از اسلام مثلًا چه بکنیم. ما که میبینیم الآن اسلام در معرض خطر است، بر همه ما لازم است که دست بههم بدهیم و از آن اشتباهاتی که در سابق بوده دست برداریم، دستهایی را که مثل سابق [میخواهند] ما را از هم جدا کنند قطع کنیم.»[3]
امام خمینی (رحمة الله علیه) اختلاف عقیده در مذهب را، مسئلهی عادی میدانند که در داخل یک کشور و خانواده و بین معتقدین به یک مذهب نیز مرسوم است؛ چنانچه گاهی اخباری با اصولی؛ پیروان حزب سیاسی با دیگر احزاب سیاسی، اعضای یک خانواده با دیگر اعضاء خانواده اختلاف دارند؛ اما این تفاوت سلیقه باعث نمیشود که دست از مصالح ملی، خانوادگی و مذهبی خود بردارند. لذا امام (رحمة الله علیه) معتقدند مسلمانان از هر فرقه و مذهبی نیز باید در برابر دشمن متحد باشند و اختلافات علمی را در بین مردم توسعه ندهند.[4] هرچند دشمنان اسلام امروز از همین ناحیه به امت مسلمان ضربه میزنند تا مسلمانان را با یکدیگر درگیر کنند و از ثروت این سرزمینها بیشترین استفادهها را ببرند.
پینوشت:
[1]. امام خمینی، صحیفه امام، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج 1، ص 374-373
[2]. همان ج 6، ص 94
[3]. همان، ص 95
[4]. همان، ص 96
نویسنده: مجتبی محیطی
افزودن نظر جدید