عنایت دین از منظر حضرت علی (علیه السلام)
پایگاه جامع فرق ادیان و مذاهب_امر به معروف و نهی از منکر یکی از فروع دهگانه اسلام ناب محمدی (صلی الله علیه و آله) است، حضرت علی (علیه السلام) از این فریضه بهعنوان عنایت دین اسلام یاد میکند به نحوی که آنرا قوام شریعت و با فضیلتترین اعمال بندگان خدا توصیف مینماید که حتی از جهاد در راه خداوند نیز بالاتر است. از دیدگاه آنحضرت این دو فرضیه برکات فراوانی در جامعه اسلامی به دنبال دارد و در مقابل ترک آنها مستوجب نزول بلا و خطرات زیادی است. مراتب سهگانه امر و نهی (قلبی، لسانی و یدی) خصوصیات آمر و ناهی، رابطه امر به معروف و نهی از منکر با جهاد و اقامه حدود و نیز لزوم نصیحتکردن و نصحیتپذیرفتن، همچنین فضیلت امر و نهی عوام نسبت به خواص و رعایا نسبت به حکام، از دیگر فرازهای بیانات علوی در تبیین جایگاه و ارزش امر به معروف و نهی از منکر است.
برای اهمیت و جایگاه امر به معروف و نهی از منکر همین بس که حضرت علی (علیهالسلام) بیان میکند: تمام کارهای نیک و حتی جهاد در راه خدا، در مقابل امر به معروف و نهی از منکر به اندازهی آب دهانی در مقابل دریایی پهناور بیش نیست.
خداوند متعال برای اینکه به مسلمانان اهمیت و جایگاه والای امر به معروف و نهی از منکر را گوشزد کند حدود ۳۰ آیه از آیات قرآن کریم با الفاظ و عبارات مختلف در خصوص امر به معروف و نهی از منکر نازل کرده است. علاوه بر آن، در سخنان معصومین (علیهمالسلام) در خصوص آنها نکات فراوانی بیان گردیده که در منابع و متون معتبر حدیث ما ثبت و ضبط شده است. فقها و محدثین نیز در کتابهای خود هر یک بابی را تحت این عنوان باز کرده و دربارهی آن، مطالب ارزندهای را نگاشتهاند. در اهمیت و منزلت این دو فرضیه همینبس که جزء فروع دین شمرده شدهاند.
در اینجا چند روایت که به تنهایی بیانگر ارزش و برتری امر به معروف و نهی از منکر است، بیان خواهیم کرد تا مخاطبین فرهیخته پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب پی به اهمیت موضوع پیببرند.
حضرت علی(علیه السلام) فرموده است: «الامر بالمعروف افضل اعمال الخلق؛ [۱] امر به معروف بافضیلتترین اعمال خلق خداست.»
حضرت علی(علیه السلام) در جای دیگری فرموده است: «غایة الدین الامر بالمعروف و النهی عن المنکر و اقامه الحدود؛ [۲] غایت دین، امر به معروف و نهی از منکر و اقامه حدود است.»
حضرت علی(علیه السلام): «قوام الشریعة الامر بالمعروف و النهی عن المنکر و اقامة الحدود؛ [۳] برپایی شریعت بهوسیله امر به معروف و نهی از منکر و اقامه حدود ممکن است.»
امام باقر(علیه السلام) فرمودند: «ان الامر بالمعروف و النهی عن المنکر خلقان من خلق الله سبحانه؛ [۴] همانا امر به معروف و نهی از منکر دو خلق از اخلاق خداوند سبحان میباشند.»
امام علی(علیه السلام): «و ما اعمال البر کلها و الجهاد فی سبیل الله عند الامر بالمعروف و النهی عن المنکر الا کنفثة فی بحر لجی؛ [۵] تمام کارهای نیک و حتی جهاد در راه خدا، در مقابل امر به معروف و نهی از منکر چیزی نیست مگر بهاندازه رطوبتی که از بخار دهان خارج میشود در برابر دریایی مواج و پهناور.»
ولی امر مسلمین جهان حضرت آیت الله خامنهای در این خصوص بیان میکنند: همه باید امر به معروف و نهی از منکر بکنند ... امروز امر به معروف و نهی از منکر، هم مسئولیت شرعی و هم مسئولیت اتقلابی و سیاسی شماست. مسئله امر به معروف و نهی از منکر مثل مسئله نماز یادگرفتنی است و شما باید بروید و مسائل آنرا یاد بگیرید، در هر مورد، اینکه در کجا و چگونه، باید امر به معروف و نهی از منکر کرد مسائلی وجود دارد.
در جامعه اسلامی در تکلیف عامه مردم امر به معروف و نهی از منکر با لسان است، اما اگر کار به برخورد بکشد آن دیگر بهعهده مسئولین است. چیزی که جامعه را اصلاح میکند همین نهی از منکر زبانی است، اگر مردم به آدم بدکار، خلافکار، کسی که اشاعه فحشاء میکند، ده یا صد یا هزار نفر و بطور کلی افکار عمومی جامعه روی وجود و ذهن او سنگینی کند این برای او شکنندهترین چیزهاست. راه مقابله با انحرافات قدرتهای استکباری، پایبندی به اصول، اجرای امر به معروف و نهی از منکر و حرکتهای حزباللهی است. [۶]
با توجه به بیان اهمیت موضوع از نگاه حضرت علی (علیه السلام) و ولی امر مسلمین جهان حضرت آیت الله خامنهای باید اعتراف کرد که امر به معروف و نهی از منکر از جایگاه خاص و ویژهای در اسلام ناب محمدی برخوردار است و ترک آن موجب آثاری از جمله: گمراهی، لعن خداوند، حاکمیت اشرار، عدم استجابت دعا، نفوذ بیگانگان و اقویا در امور مسلمانان، نازل شدن بلاها و هلاکت مردم، عدم امکان مجاورت و همنشینی با خداوند برای بندگان و اولیای الهی است.
منابع:
[۱]الآمدی، عبدالواحد. غررالحکم و دررالکم. مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیوت: ۱۴۷۰ ه/ ۱۹۸۷ م، ج ۱، ص ۱۰۳، شماره ۱۱۹۸.
[۲]همان، ج ۲، ص ۴۵، شماره ۲۸
[۳]همان، ص ۸۰، شماره ۱۰۴
[۴]الصالح، صبحی. شرح نهجالبلاغه. دارهالهجره، قم: ۱۴۱۲ ه. ق، خطبه ۱۵۶، ص ۲۱۹.
[۵]ابنابیالحدید، ابوحامد. شرح نهجالبلاغه. داراحیاء التراث العربی، بیروت: ۱۴۰۹ ه/ ۱۹۸۹ م، جزء ۱۹، صص ۴۱۰ ـ ۴۱۱.
[۶]راه بهشت صفحه ۲۶، محمد رضا توانمند، انتشارات پویا
افزودن نظر جدید