پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب _ پنجمین امام شیعه محمد‌ بن علی‌ بن‌ الحسین علیه‌السلام است. مادر آن امام همام، فاطمه دختر امام حسن علیه‌السلام می‌باشد. روز تولد آن حضرت را در برخی نقل‌ها اول رجب سال ۵۷ هجری دانسته‌اند. امام پنجم شیعیان، افزون بر لقب «شاکر» و «هادی»، به طور عمده به لقب «باقر» شهرت یافته است. معنای باقر، شکافنده است. راغب می‌نویسد: «کان سمی الباقر لانه بقر العلم». بدان سبب باقر نامیده شده است که علم را شکافت. [۱] در تاریخ یعقوبی آمده است که «فلما کبر سن جابر  و خاف‌ الموت جعل یقول: یا باقر! یا باقر! أین أنت، حتی رآه، فوقع یقبل یدیه و رجلیه و یقول: بابی و امی شبیه ابیه رسول‌الله صلی الله علیه و آله ان اباک یقرأک‌السلام» [۲]
وقتی جابر به سنین پیری رسید و مرگ خود را نزدیک دید، پیوسته می‌گفت‌: ای باقر، ‌ای باقر، کجائی. تا این که روزی آن حضرت را دید و خود را به وی رسانید، در حالی‌که دست و پای حضرتش را می‌بوسید و می‌گفت: پدر و مادرم فدای تو که شبیه پدرت رسول خدا هستی، رسول خدا بر تو سلام فرستاد. این روایت از رسول خدا صلی الله علیه و آله باعث شهرت امام باقر علیه‌السلام بدین لقب گردید. پس از آن نیز که مجلس آن حضرت محل تجمع و استفاده شمار فراوانی از راویان و محدثان اهل سنت شد، این لقب وجه عملی خود را نیز نشان داد. 
موقعیت علمی امام باقر علیه‌السلام: بی تردید از نظر بسیاری از علماء اهل سنت، امام باقر علیه‌السلام در زمان حیات خویش شهرت فراوانی داشته و همواره محضر او از دوستدارانش، از تمامی بلاد و سرزمین‌های‌اسلامی، پر بوده است. دلیل اصلی که دانشمندان بزرگ، از اقصی نقاط مملکت اسلامی به حضور حضرتش می‌رسیدند و از خرمن علم آن حضرت خوشه‌چینی می‌کردند، این بو د که حضرت تمام روایاتی که می‌فرمودند، از طریق پدران گرامی‌اش به رسول خدا صلی الله علیه و آله می‌رسانیدند و جامعه اسلامی آن روز شدیدا تشنه روایات صحیح‌السند پیامبر صلی الله علیه و آله بودند؛ این به این دلیل بوده است که بعد از جلوگیری خلیفه دوم از کتابت حدیث که حدود یک قرن طول کشید، بسیاری از احادیث، سینه به سینه می‌گشت و کم و زیاد شده بودند. از طرف دیگر چون احادیث پیامبر صلی الله علیه و آله کتابت نشده بود لذا جعل آن از طرف جاعلین حدیث بسیار آسان‌تر می‌نمود و همچنین راه یافتن اخبار بنی‌اسرائیلی در روایات نبی اکرم صلی الله علیه و آله بسیار زیاد شده بود.

لذا برای جامعه اسلامی آن روز یافتن روایات درست و صحیح اهمیت بسیار فراوانی داشت از همین روی بود که وقتی امام باقر علیه‌السلام اخبار صحیح را از طریق پدران گرامی‌اش به پیامبر می‌رسانید؛ جامعه اسلامی آن روز یعنی اهل سنت تشنه این احادیث بودند و استقال شایانی می‌کردند. ازطرف دیگر از شبهات و تردیدهائی که از کشورهای دیگر به‌خاطر ورود علوم جدید به جامعه اسلامی سرازیر شده بود، امام باقر علیه‌السلام بطور بسیار دقیق و برهانی به آن شبهات پاسخ می‌دادند، لذا دانشمندان اسلامی از این سرچشمه سیراب می‌شدند و در محل درس آن حضرت حاضر می‌شدند.

دلیل دیگری که می‌توان به عنوان اقبال دانشمندان اهل سنت به طرف درس امام باقرعلیه السلام دانست، این بود که حضرت بسیاری از گفته‌‌های خود را مستند به کتاب خدا یعنی قرآن کریم می‌کردند. لذا به‌خاطر همین است که دانشمندان اسلامی حضرتش را بسیار ستوده‌اند که در سطور زیر به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود؛ عبدالله بن عطای مکی یکی از دانشمندان اهل سنت می‌گفت: ما رایت العلماء عند احد قط اصغر منهم عند ابی جعفر و لقد رایت‌ الحکم بن عیینه مع جلالته فی‌القوم بین یدیه کانه صبی بین یدی معلمه. علما را در محضر هیچ‌ کس کوچک‌تر از آن‌ها در محضر ابو جعفر علیه‌السلام ندیدم. حکم بن عیینه با تمام عظمت علمی‌اش در میان مردم‌، در برابر آن حضرت مانند دانش‌آموزی در مقابل معلم خود به نظر می‌رسید. [۳]
ذهبی درباره امام باقر علیه‌السلام می‌نویسد‌:: «کان یقصده من ائمة الفقه و الحدیث کثیرون.» [۴]
از بزرگان فقه و حدیث خیلی‌ها به قصد بهره‌گیری علمی، پیش حضرتش می‌آمدند و کسی از مدینه دیدن نمی‌کرد مگر اینکه به خدمت او شرفیاب شده و از علوم بی‌پایانش بهره‌ها می‌گرفت. 
ابوحنیفه با توجه به این که بیشتر احادیث وارده از طریق اهل سنت را نمی‌پذیرفت، روایات زیادی از اهل بیت و به ویژه امام باقر علیه‌السلام نقل کرده است. [۵]
 

منابع:
۱-المفردات ص ۵۴
۲-تاریخ یعقوبی، ج ۲ ص ۳۲۰
۳-مختصر تاریخ دمشق، ج ۲۳ ص ۷۹
۴-الامام الصادق، ص ۲۲ دارالفکر العربی بیروت
۵-جامع مسانید الامام الاعظم ابوحنیفه