امروزه موبدان زرتشتی ادعا می کنند که در تاریخ دین زرتشتی خشونتی وجود نداشته، در حالیکه این سخن همچون بسیاری از ادعاهایشان دروغ است. تاریخ دین زرتشتی دربردارنده ی سخت ترین و بی سابقه ترین جنایت ها، قتل عام ها و تجاوزگری ها است. بنا بر متن اوستا در هزاران سال گذشته مردم بی گناه به صرف اطاعت نکردن از زرتشت کشته می شدند. [1] که البته مواردی از این دست در متون تاریخی فراوان است. لیکن از جمله هولناک ترین جنایات در تایخ دین زرتشتی می توان به تازش اشَوَنان زرتشتی با تحریک زرتشت و به دستور گشتاسپ به سرزمین خیوَن ها اشاره کرد. در اوستا، درواسپ یشت، بند بیست و نهم تا سی و دوم آمده است که کی گشتاسپ ده ها هزار گاو و گوسفند به ایزد اهورایی نیاز کرد که او را کامیابی عطا کنند تا وی بتواند با ارجاسپ (پادشاه ترکان خیون) بجنگد و بر او پیروز گردد. کی گشتاسپ از ایزد درواسپ خواست که به وی نیرو عنایت کند تا بتواند سرزمین خیوَن ها را برافکند و صدها هزار نفر را از بین ببرد. ایزد درواسپ هم او را کامیاب ساخت. [2]

آنچه گفته شد از متن اوستا بود. شاهنامه نیز این حادثه ی تاریخی را بیان نموده است. گفتار شاهنامه از آن جایی شروع می شود که زرتشت ادعای پیامبری نمود. گشتاسب به او ایمان آورد. مدتی بعد، زرتشت گشتاسپ را تحریک می کند که پیمان صلح با تورانیان را زیر پا بگذارد. گشتاسپ نیز تحت تأثیر زرتشت پیمان شکنی نموده، از اطاعت ارجاسپ (پادشاه ترکستان) سر باز زد. [3]

چو چندى بر آمد برين روزگار
خجسته ببود اختر شهريار

بشاه كيان گفت زردشت پير
كه در دين ما اين نباشد هژير    

كه تو باژ بدهى بسالار چين
نه اندر خور دين ما باشد اين‏

نباشم برين نيز همداستان
كه شاهان ما در گه باستان

‏بتركان نداد ايچ كس باژ و ساو
برين روزگارِ گذشته بتاو

پذيرفت گشتاسپ گفتا كه نيز
نفرمايمش دادن اين باژ چيز

سپس ارجاسپ (پادشاه ترکان) باخبر شده، نامه ای به گشتاسپ می نویسد و از او می خواهد که به پیمان صلح برگردد و در ادامه گشتاسپ (ویشتاسپ) را از پیروی زرتشت بازمی دارد و از او می خواهد که به دین نیاکان بازگردد و از پیامبر دروغین (یعنی زرتشت) فاصله گیرد. این نامه نگاری ها سودی نمی بخشد و ارجاسپ به بلخ حمله می کند. اما راه به جایی نمی برد. پس از آن بود که گشتاسپ، اسفندیار را برای گسترش دین زرتشتی به سرزمین های همسایه فرستاد. [4] این چنین، اسفندیار پسر گشتاسپ بزرگترین و نخستین مبلغ و مروّج دین زرتشتی گردید. پس از آن گشتاسپ به سیستان رفت. در این هنگام ارجاسب از ترکستان دگربار به بلخ حمله کرد و لهراسب (پدر گشتاسپ) را کشت. ارجاسب و لشکریانش مستقیم به سمت آتشکده زرتشت رفتند و آنجا را تاراج کردند. در ادامه اسفندیار پسر گشتاسپ به جنگ ارجاسب می رود و او را می کشد و سرزمین ترکستان را غارت می کند. پس از پیروزی اسفندیار بر ترکان، گشتاسپ اسفندیار را به جنگ رستم می فرستد.[5] وقتی اسفندیار به نزدیک سیستان رسید، بهمن را به همراه ده موبد زرتشتی به سوی رستم فرستاد و از او درخواست کرد تا مزداپرستی و اطاعت از گشتاسپ پیشه کند. [6] رستم تلاش می کند تا به نرمی مسئله را ختم به خیر کند اما اسفندیار راضی نمی شود. درگیری بالا می گیرد. هنگام رجزخوانی، اسفندیار زرتشتی بودن خود و کشتار غیر زرتشتیان را به عنوان افتخار به رخ رستم می کشد :

شنــو كارهـــايى كه مـن كرده ‏ام 
ز گردنكشـــان سر بر آورده ‏ام‏

نخستين كمر بستم از بهــــر دين 
تهى كردم از بت ‏پرستان زمين‏

كس از جنگ جويان گيتــــى نديد 
كه از كشتگان خاك شد ناپديد

بله ؛ اسفندیار می گوید به خاطر گسترش دین زرتشتی، زمین را از بت پرستان خالی کردم. آنقدر انسان ها را کشتم و خون آدمیان را بر زمین ریختم که زمین از اجساد انسان ها پر شد و سطح زمین ناپدید! در ادامه اسفندیار می گوید : 

هرآنكس كه برگشت از راه دين
بكشتم بميدان توران و چين

نکته ی شگفت انگیز اینکه زرتشت در زمان رخ دادن این جنایت زنده و نزد گشتاسپ حاضر بود، اما مخالفتی با این تازش نکرد. و هیچ گاه مانع گشتاسب از فرستادن اسفندیار به جنگ رستم نشد بلکه نشانه ای وجود دارد که نشان می دهد زرتشت به این نبردها راضی و خرسند بود. حضور زرتشت نزد گشتاسپ در گفتار اسفندیار :

كنون مايه‏ دار تو گشتاسپ است 
بپيش وى اندر چو جاماسپ اسـت‏

نشسـته بيك دست او زردهِشت 
كه با زند و است آمدست از بهشت‏ [7]

حکیم فردوسی در شاهنامه می گوید که اسفندیار پس از تازش به سرزمین ترکان و قتل عام مردم آن سرزمین علاوه بر غارت کردن گنجینه های ارجاسب، دو گروه کنیز هم به همراه خود به بلخ می آورد و علاوه بر این، خواهران و دختران و مادر ارجاسب را نیز به غنیمت می گیرد :
                  
همه گنـج ارجاسـپ در باز كــرد
بكپّــان درم سـختــن آغــــاز كرد

هزار اشتــــر از گنج دينار شــاه
چو سيصد زِ ديبا و تخــت و كـلاه‏

صد از مشـك، وَ ز عنبر و گوهران
صـد از تاج، وَ ز نامـــــدار افسـران‏

از افگندنی هاى ديبــــا هـــــزار
بفـرمـــــود تا برنــهـــــادنــــد بــار

چو سيصــد شتر جامه چيـنيان
ز منســــــوج و زربفـت و ز پرنيان‏

عمارى بسيـچيد و ديبا جليــــل
كنـيزك ببـردند چينــــى دو خيــل‏

برخ چون بهـار و ببالا چو ســـرو
ميان ها چو غرو و برفتـــــن تـذرو

ابا خواهــــــران يل اسفــــنـديار
برفـــتنــد بت روى صـــــد نامـــدار

زپوشيده رويان ارجاسـپ پنــج
ببـــردند با مويـه و درد و رنــــــــج‏

دو خواهر دو دختر يكـى مادرش
پر از درد و با سوك و خسته برش‏ [8]

و روشن است که هم اسفندیار و هم گشتاسپ هر دو بنا بر گفته ی شاهنامه از نخستین زرتشتیان و مبلّغان دین زرتشتی بودند. [9] شخص گشتاسپ نیز بارها در گاتها و ... به عنوان انسانی دیندار و معتقد به آیین زرتشتی توسط زرتشت و دیگر پیشوایان زرتشتی ستوده شده است. و هنوز هم موبدان زرتشتی در جشن ها و گاهنبارها گشتاسپ و اسفندیار را می ستایند. از جمله در بند نود و ششم تا یکصد و چهل و دوم از «فروردین یشت» نام بزرگان تاریخ دین زرتشتی آمده است که یکی از آن ها سپِنتوداتَ (Spentodata) است که در گویش پهلوی اسفندیار نامیده شده است. [10] حتی امروزه نیز موبدان زرتشتی در نیایش های خود از جمله «همازور فروردینگان» به ستایش او می پردازند. آن چنان که پس از ستایش فرمانروایان و موبدان می گویند : « فزون نیرومند باد فروهر یل اسپندیار با فروهر همه رزمیان و پهلوانان و دلاوران و زورمندان و ستایندگان دین ... » [11] و در پتت (توبه نامه) آذباد مهراسپندان که از بخش های اصلی خرده اوستا است، نیز اسفندیار به عنوان یکی از گسترش دهندگان دین زرتشتی که دینش را از اهورامزدا و زرتشت آموخته بود، ستوده شده است. [12] جالب است که به گفته ی موبد اردشیر آذرگشسب اولین نمازی که زندگان به نام انسان درگذشته (از دنیا رفته) می خوانند همین پتت (Patet) و به اوستایی (Paitita) است و همچنین در روز سوم از درگذشت هر شخص، بازماندگان این سروده را می خوانند. [13] این نشان می دهد که موبدان زرتشتی هنوز هم اسفندیار را به بهترین وجه می ستایند.

پی‌نوشت :

[1]. نگاه کنید به مقاله « زرتشت : اکثر مردم دنیا ، باید کشته شوند ... »
[2]. اوستا ، ترجمه دکتر ج. دوستخواه ، انتشارات مروارید ، تهران ، چاپ شانزدهم 1391 ، ج 1 ص 350 - 351 ، برای دیدن تصویر صفحه کلیک کنید.
[3]. شاهنامه فردوسی ، مؤسسه نور ، تهران ، صفحه ۶۴۷ – ۶۴۹ ، بخش " پيدا شدن زردشت و پذيرفتن گشتاسب كيش او را "
[4]. همان ، صفحه ۶۶۹ ، بخش " فرستادن گشتاسپ اسفنديار را به همه كشور و كيش به گرفتن ايشان از او "
[5]. همان ، صفحه ۷۱۵ - ۷۱۶ ، بخش " پاسخ دادن گشتاسپ پسر را "
[6]. همان ، صفحه ۷۱۸ ، بخش " فرستادن اسفنديار بهمن را به نزد رستم‏ "
[7]. همان ، صفحه ۷۳۱ – ۷۳۲ - ۷۳۷ ، بخش " ستايش كردن اسفنديار نژاد خويش را "
[8]. شاهنامه فردوسی ، ناشر : مؤسسه نور ، تهران ، صفحه 710 ، بخش " بازگشتن اسفنديار نزد گشتاسپ‏ "
[9]. همان ، صفحه 669 ، بخش " فرستادن گشتاسپ اسفنديار را به همه كشور و كيش به گرفتن ايشان از او "
[10]. اوستا ، ترجمه دکتر ج. دوستخواه ، انتشارات مروارید ، تهران ، چاپ شانزدهم 1391 ، ج 1 ص 426
[11]. خرده اوستا ، به ترجمه اردشیر آذرگشسب ، تهران ، 1355 ، ص 160
[12]. همان ، ص 166
[13]. همان ، ص 183

مقاله مرتبط: نقد و بررسی یادگار زریران (جنایات هولناک زرتشتیان در حمله به ترکستان از نگاه روایات زرتشتی)