پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ 24 اسفند / 14 مارس روز جهانی عدد پی (عدد π) است که در ریاضیات و هندسه کاربرد دارد و معادل 3/14 (یعنی سه عدد صحیح و چهارده) است. برخی از دوستداران سلسله‌ی هخامنشی مدعی اند که مهندسین تخت جمشید این عدد را کشف کردند.

ما می‌خواهیم به این ادعا پاسخ بدهیم. هرچند می‌دانیم که عشق و علاقه (به ویژه اگر برخاسته از شهوات باشد)، چشم را کور و عقل را زائل می‌کند. می‌خواهیم پاسخ بدهیم ولی می‌دانیم که سخن ما تأثیری در جان‌های فرو رفته در مرداب جهل و تعصب ندارد. اما تخم سخن را می‌پراکنیم تا در قلب‌های جوینده‌ی حقیقت بنشیند. نکته‌ی دیگر آنکه اگر هخامنشیان مکتشف این عدد بوده باشند، ما ناراحت نمی‌شویم. چون بخیل نیستیم و از عملکرد درست دیگران ناراحت و خشمگین نمی‌شویم. اما چه کنیم که هخامنشیان مکتشف این عدد نبودند. پس لازم می‌بینیم که دروغ را افشا و دروغگو را رسوا کنیم.

عدد پی (π) حدود 4 هزار سال پیش، برای بابلی‌ها و مصری‌ها شناخته شده بود و آن‌ها این عدد را می‌شناختند. بعداً چینی‌ها، هندی‌ها و مسلمین با دقت بیشتری این عدد را محاسبه کردند.[1] در دانشنامه بریتانیکا که مفصل تاریخچه‌ی عدد π را ارائه کرده، هیچ اسمی از هخامنشیان و پارسیان ندیدیم. اما نکته‌ی مهمتر اینکه تخت جمشید هنر پنجه‌ی معماران بابِلی، آشوری، عیلامی، مصری و یونانی است و آنان در جنگ‌ها به بردگی گرفته شده بودند و توسط شاهان هخامنشی مجبور به کار (و ساخت بناهای مسکونی و نظامی) می‌شدند.[2]

پس اولاً عدد پی قبل از هخامنشیان کشف شده بود. ثانیا به فرض محال، اگر مهندسین تخت جمشید این عدد را کشف کرده باشند، باز هم افتخاری برای هخامنشیان نیست چون مهندسین و معماران تخت جمشید، بردگان غیر پارسی بودند.

پی‌نوشت:

[1]. بنگرید به دانشنامه بریتانیکا (Encyclopædia Britannica)، مدخل عدد پی (Pi)، 8 ژانویه 2021.
همچنین بنگرید: John Colin Stillwell (Professor of Mathematics, University of San Francisco, California. Author of Mathematics and Its History). Pi Recipes, Encyclopædia Britannica.
[2]. ماریا بروسیوس، ایران باستان، ترجمه ع.عبدی، نشرماهی، تهران، 1392، ص 106، سرپرسى سايكس، تاريخ ايران‏، ترجمه: سيد محمد تقى فخر داعى گيلانى‏، تهران: انتشارات افسون‏، 1380، ج‏1، ص 238، حسن پیرنیا، تاریخ ایران از مادها تا انقراض ساسانیان، ص 122.