پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ «ابومحمد جمال الدین الیاس بن یوسف» مشهور به «نظامی گنجوی» از بزرگترین گنجینه‌‌های ادبی در تاریخ ایران است. او در قرن 7 هجری می‌زیست و آثاری چند از خود بر جای گذاشت. در این میان، دیدگاه او درباره زرتشت و زرتشتی‌گری نیز قابل توجه است. هرچند مقصود ما تنها نقل قول است...

نظامی، زرتشت و زرتشتیان را آتش‌پرستانی در ردیف بت‌پرستان می‌نامد

نظامی می‌گوید: «شنیدم عاشقی را بود مَستی، وَزانجا خاست اول بت‌پرستی؛ همان گبران که بر آتش نشستند، ز عشق آفتاب آتش پرستند».[1] و اینگونه می‌گوید که زرتشتیان آتش‌پرستی می‌کنند، همانگونه که بت‌پرستان بت‌پرستی می‌کنند. در جایی دیگر نیز زرتشتیان را آتش‌پرست می‌خواند: «چو بشکست بر هیربد پشت را، برانداخت آیین زردشت را؛ بر آتش پرستان سیاست نمود، برآورد از آن دوده یکباره دود».[2] نظامی، شخص زرتشت را نیز آتش پرست می‌خواند و می‌گوید: «به جز رسم زردشتِ آتش پرست، نداد آن دگر رسم‌ها را ز دست».[12]

نظامی و دعوت مخاطب به اسلام و رها کردن زرتشتی‌گری

نظامی در شعر خود می‌گوید که انسان زرتشتی در روز قیامت، عذری ندارد. بلکه باید به دین زرتشتی و خورشید (قبله‌ی زرتشتیان) پشت کرده و مسلمان شود. چون اسلام پشتوانه‌ای قوی برای رستگاری است: «روز قیامت که بُوَد داوری، شرم‌نداری که چه عذر آوری؛ روی به دین کن که قوی پُشتیست، پشت به خورشید که زردشتیست»...[13] شکی نیست که نظامی گنجوی، حکیم بزرگ ایرانی، اسلام را مایه برکت و سبب خیر و اعتلای جامعه بشری می‌دانست. تا جایی که مخاطب خود را به دست برداشتن از زرتشتیگری و حرکت به سوی اسلام دعوت می‌کند...

پی‌نوشت:

[1]. نظامی گنجوی، پنج گنج، خسرو و شیرین: بخش 12 (سخنی چند در عشق).
[2]. نظامی گنجوی، پنج گنج، شرف نامه، بخش 39 (رفتن اسکندر به ری و خراسان).
[12]. نظامی گنجوی، پنج گنج، شرف نامه، بخش 10 (فرو گفتن داستان به طریق ایجاز).
[13]. نظامی گنجوی، پنج گنج، مخزن الاسرار،‌ بخش 22 (مقالت دوم در عدل و نگهداری انصاف).