پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب _ مجسمه خوک یهود [1] مجسمه ها و تصاویر تحقیرآمیزی که در قرون وسطی توسط مسیحیان اروپا از یهودیان ساخته و ترسیم می ‌شده است. استفاده از این تصویر که در آن یهودیان در حال تماس مستهجن با یک خوک بزرگ ماده هستند، به منظور تحقیر آنان بوده و از قرن سیزدهم میلادی در اروپا متداول بوده ‌است. بیش از ۴۰ عدد از مجسمه‌ هایی که بر مبنای خوک یهود به ویژه در کلیساها و بناهای مسیحی ساخته شده بودند، هنوز هم در نقاط مختلف اروپا پابرجا هستند.

در ۱۴ ژوئن ۲۰۲۲، دیوان عالی دادگستری فدرال آلمان، شکایت مایکل دولمان، یکی از اعضای فعال جامعه یهودی برلین را برای برداشتن مجسمه خوک یهود ستیز 700 ساله از روی دیوار کلیسای شهر ویتنبرگ و پیشنهاد انتقال آن به موزه خانه لوتر در مجاورت آن را رد کرد.

پرونده شکایت دولمان، پس از صدور حکمی که در سال ‌های 2019 و 2020 علیه او شده بود، این بار به دادگاه فدرال رفت. رأی این دادگاه عبارت است از: «این سمبل و نماد تا سال ۱۹۸۸ توهین به قوم یهود بوده، اما می‌ تواند در کلیسای شهر ویتنبرگ باقی بماند؛ زیرا با توجه به اینکه کلیسای شهر از آن زمان به اندازه کافی توضیح داده و روشنگری نموده،[2] این تصویر، ویژگی توهین ‌آمیز خود را از دست داده است. کلیسا با نصب یک تابلوی دیواری، این سمبل 'شرم' را به 'یادبود' برای بزرگداشت تبدیل کرد. در واقع کلیسا با افزودن این یادبود که پیشینه تاریخی آن را توضیح می دهد، وضعیت قانونی را اصلاح کرد. این بدان معنی بود که محله از “پیام افتراآمیز و یهودستیزانه” مجسمه فاصله گرفته بود.

دولمان به خبرگزاری آلمانی dpa گفت که نه دادگاه فدرال و نه دادگاه بدوی، واقعاً تأثیر تبلیغاتی وحشتناک و مسموم کننده مجسمه بر جامعه را جدی نگرفتند. از این رو وی قصد دارد این پرونده را به بالاترین دادگاه آلمان یعنی دادگاه قانون اساسی فدرال ببرد.»[3]

یوهانس بلوک، کشیش این کلیسا حدود دو سال قبل به زوددویچه تسایتونگ[4] پرتیراژترین روزنامه آلمان گفته است که بودن خوک یهود روی دیوار کلیسا برای او "شرم ‌آور" است. وی گفته است با این وجود کلیسا می ‌خواهد این نقش ‌برجسته بماند تا یادآور دوران ضد یهودی قرون وسطی و ویژگی ‌های ضد یهودی الهیات مارتین لوتر باشد.[5]

این مجسمه که در ارتفاع حدود 13 فوتی از سطح زمین و بر روی دیوار کلیسا قرار گرفته است، یک خاخام را نشان می ‌دهد که دم یک خوک را بلند کرده و به پشت آن نگاه می ‌کند، در حالی که دو یهودی دیگر در حال شیر خوردن از پستان ‌های این ماده خوک هستند. خوک در یهودیت، حیوانی ناپاک و خوردن گوشت آن ممنوع است. این حیوان گاهی شیطان تلقی می شود.

در قرون وسطی از تصاویر مستهجن تماس یهودیان با ماده خوک، خوردن شیر آن و آمیزش با آن برای مسخره کردن و تحقیر آنها و دین ‌شان استفاده می ‌شد. این تصاویر به "خوک ‌یهود" معروف هستند.

مارتین لوتر، رهبر اصلاحات آلمان که زمانی در کلیسای ویتنبرگ موعظه می کرد، در کتاب Vom Schem Hamphoras که در سال 1543 نوشته است، یهودیان را با شیطان برابر دانست و درباره این مجسمه خوک یهود می نویسد: «اینجا در کلیسای ما در ویتنبرگ، یک خوک در سنگ حک شده است. خوک ‌های جوان و یهودی در زیر او دراز کشیده ‌اند. یک خاخام پشت خوک خم شده است، پای راستش را بلند می کند، دمش را بالا نگه می دارد و به شدت به زیر دم او و به داخل تلمودش نگاه می کند. این خاخام دارد چیزی سخت یا خارق العاده می خواند، که مطمئناً همان چیزی است که نام غیر قابل توصیف خدای خویش را از آن می گیرند.»

در ژوئیه 2016، دکتر ریچارد هاروی، یک الهیدان یهودی از بریتانیا، طوماری را برای برداشتن این مجسمه ویتنبرگ فراهم کرده بود. در سال 2018، مایکل دولمان، شکایت کرد تا مجسمه را به خاطر توهین آمیز بودن آن، از دیوار کلیسا بردارند. در فوریه 2020، دادگاه عالی منطقه ای در ناومبورگ آلمان این ادعا را رد کرده، اگر چه خواهان این شد که برای تجدید نظر می توانند به دادگاه های بالاتر ارسال کنند. کلیسای لوتری و برخی از مورخان، مانند مایکل ولفسون، همچنین بحث کرده اند که آیا مجسمه باید به دلیل یهودستیزی برداشته شود یا اینکه انجام این کار باعث افشای یهودستیزی تاریخی کلیسا می شود.[6]

پی نوشت:
[1]. Judensau
[2]. در سال 1988، بنای یادبودی در زیر زمین این کلیسا ساخته شد که به آزار و شکنجه یهودیان و شش میلیون نفری که در جریان هولوکاست جان خود را از دست دادند اشاره می کرد. تابلویی اطلاعات مربوط به مجسمه را به زبان آلمانی و انگلیسی می دهد.
[3]. بهراد خبر، 14 ژوئن 2022 
[4].Süddeutsche Zeitung
[5]. خبرگزاری BBC، ۵ فوریه ۲۰۲۰
[6]. “Judensau” From Wikipedia