پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از اعمال سفارش شده در آموزه‌های دینی، دوری از خواری و ذلت‌پذیری است. در دین مقدس اسلام، انسان مؤمن گرامی و عزیز دانسته شده و در قرآن و روایات به این أمر، اشاره شده است. خداوند متعال در سوره منافقون می‌فرماید: «وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِينَ[منافقون/8] عزت از آن خدا و از آن پيامبر او و از آن مؤمنان است» و یا در حدیثی حضرت امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) در این‌باره فرمودند: «سَاعَةُ ذُلٍّ لَاتَفِی بِعِزّ الدَّهر[تصنیف غرر الحکم،ص478، ش 10983] یک ساعت ذلت، با عزت تمام دوران زندگی برابری نمی‌کند.» در این آیه و روایت تأکید شده بر اینکه انسان مؤمن، عزیز و مورد احترام است و نه تنها دیگران حق بی‌احترامی و خوارشمردن انسان مؤمن را ندارد بلکه خود شخص هم نباید خود را در معرض خواری و ذلت قرار دهد. با توجه به این مطلب، عده‌ای از صوفیان که ادعای مسلمانی دارند، ذلت‌پذیری و خوارشدن را جزو برنامه‌های سلوکی خود قرار داده تا اینچنین به خدای خود تقرب پیدا کنند. چنان‌چه ابوالقاسم قشیری در رساله خود، درباره‌ یکی از آداب سلوک گفته است: «...و استاد بر مرید شرط می‌کند که ذلت را بر عزت اختیار کند.»[الرسائل القشیریه، ص65] و یا بایزید در برنامه سلوکی یکی از مریدان خود، به او سفارش می‌کند: «این ساعت مو و محاسن خود را بتراش و لباسی از گلیم بر تن کن و کیسه‌ای پر از گردو بر گردن بیاویز و به بازار برو و کودکان را جمع کن و به آنها بگو اگر کسی به من یک سیلی بزند یک گردو به او می‌دهم...»[تذکرة الاولیا، ج1 ، ص124] چنان‌که از عبارت این صوفیان پیداست، این افراد دستور و کلام خداوند و ائمه‌ی معصومین را نادیده گرفته و ذلت‌پذیری را در برنامه‌های سلوکی خود ترویج کردند.

پی‌نوشت:
آمدی، عبداواحد بن محمدتمیمی، تصنیف غرر الحکم، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، 1366ه.قT ص478، ش 10983.
قشیری، عبدالکریم بن هوازن، الرسائل القشیریه، المعهد المرکزی للابحاث الاسلامیه، پاکستان، ص65.
عطار نیشابوری، تذکره الاولیا، انتشارات صفی علیشاه، تهران، 1375 ش، ج1 ، ص124.