پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ حدیث «اثنی عشر خلیفه» از احادیثی است که در منابع شیعه و سنی به صورت متواتر آمده است. بخاری این حدیث را این‌گونه نقل کرده است. «سَمِعْتُ جَابِرَ بْنَ سَمُرَةَ، قَالَ: سَمِعْتُ نَبِیَّ اللهِ صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَقُولُ:  یَکُونُ اثْنَا عَشَرَ أَمِیرًا، فَقَالَ کَلِمَةً لَمْ أَسْمَعْهَا فَقَالَ الْقَوْمُ: کُلُّهُمْ مِنْ قُرَیْش.[1] جابر بن سمره از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) روایت کرده است: برای شما دوازده امیر خواهد بود، پس کلمه‌ای گفت که نشنیدم، پدرم گفت: پیامبر می‌گوید: همه‌ی آنان از قریش هستند.» در صحیح مسلم و مسند احمد بن حنبل و سنن ابی داوود و ترمذی و ... نیز این روایت آمده است.[2]
به این موضوع در چند مقاله پرداخته شده است.[3] در این‌که مراد از این دوازده خلیفه (امیر) کیست بین اهل سنت اختلاف است. برخی از اهل سنت که انصاف را رعایت کرده‌اند، معتقدند این حدیث مربوط به ائمه اثنی عشری است و برخی علاوه بر قبول این امر، سنگ تمام گذاشته و ادله‌ای بر حقانیت ائمه شیعه اقامه کرده‌اند. چنان‌چه مؤلف سنی مذهب کتاب تاریخ حبیب السیر، علاوه بر تطبیق این حدیث با ائمه اثنی عشر شیعه، شش دلیل می‌آورد که خلفای بعد از پیامبر دوازده نفر هستند.

1- دین اسلام بر دو کلمه طیبه «لا اله الا الله» و «محمد رسول‌الله» استوار است و هر یک از این دو کلمه که اصل ایمان متعلق به آن است مرکب از دوازده حرف است، پس باید امر امامت که ازجمله فروع ایمان است، منتسب به دوازده امام باشد.
2- بر طبق آیه کریمه «وَ لَقَدْ أَخَذَ اللَّهُ میثاقَ بَنی إِسْرائیلَ وَ بَعَثْنا مِنْهُمُ اثْنَیْ عَشَرَ نَقیباً.[مائده/2] خدا از بنی‌اسرائیل بر لزوم اطاعت از آیینش و پیروی از موسی پیمان گرفت، و از میان آنان دوازده سرپرست برانگیختیم».‌ نقباء قوم موسی دوازده نفر بوده‌اند و رسول (صلی الله علیه و آله) نیز در لیلة العقبه از انصار دوازده کس را به نقابت تعیین فرمود، ازاین‌رو عدد ائمه نیز منحصر شد در همان عدد.
3- اسباط یعنی اولاد یعقوب، به‌مقتضای آیه وافی هدایت «وَ مِنْ قَوْمِ مُوسی أُمَّةٌ یَهْدُونَ به الحقّ وَ بِهِ یَعْدِلُونَ وَ قَطَّعْناهُمُ اثْنَتَیْ عَشْرَةَ أَسْباطاً أُمَماً.[اعراف/159-160] و از قوم موسی گروهی هستند که مردم را با موازین و روش‌هایِ حق هدایت می‌کنند و به‌درستی و راستی داوری می‌نمایند و ما بنی‌اسرائیل را به دوازده قبیله که هر یک امتی بودند، تقسیم کردیم»‌. و چون  دوازده نفر بودند، پس سزاوار است که عدد ائمه هدایت از عترت طاهره مصطفویه موافق ایشان باشد.
4- نظام بعضی از مصالح محتاج به زمان است و زمان عبارت از ساعات شب و روز و هر یک از لیل و نهار در حال اعتدال دوازده ساعت است و بر این قیاس مصالح اهل عالم به وجود امام عادل است، بنائأ علی هذا [بنابراین] عدد ایشان نیز منحصر در دوازده است.
5- چنانچه اشعه ماه و آفتاب راهنمای خلایق در پیمودن طریق ظاهری است، انوار امامت نیز هادی قلوب و عقول به‌سوی سبیل هدی و طریق تقوی می‌باشند و هم‌چنان که محل نور شمس و قمر بروج اثناعشر است، (12 برج) موضع صور نور امامت نیز از ائمه دوازده نفر است.
6- حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) امر امامت را در قبیله قریش حصر کرده و فرمود که «الائمه من قریش و قال صلوات الله وسلامه علیه قدموا قریشا و لا تقدموها.» پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله) فرمود: ائمه همگی از قریش هستند و قریش در امر امامت بر دیگران مقدم هستند.
و در نزد علمای انساب مشهور است که میان رسول آخرالزمان و نضر (جد اعلای پیامبر) که قریش عبارت از اوست، دوازده نفر واسطه بوده‌اند، پس هرگاه که حضرت رسالت پناه، (صلی الله علیه و آله و سلم) مرکز باشد، متصاعد شود در درجه آباء تا نضر و منحدر گردد در مرتبه ابناء تا صاحب‌الزمان و در هر یک از درجتین دوازده قریشی‌اند. بنابراین ائمه بعد از پیامبر دوازده نفر هستند، که از نسل او هستند.[4]
با توجه به فرمایش این محدث اهل سنت، حدیث اثنی عشر خلیفه که در کتاب‌های شیعه و سنی به‌صورت متواتر نقل‌شده است، فقط در 12 امام شیعیان جریان پیدا می‌کند.

پی‌نوشت:
[1]. محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، ج ۸، ص ۱۲۷
[2]. مسلم نیشابوری، صحیح مسلم،ج ۶، ص ۳؛ سلیمان بن اشعث سجستانی، سنن ابی داوود، ج ۲، ص ۳۰۸ و ۳۰۹؛ ترمذی، سنن ترمذی، ج ۳، ص ۳۴۰؛ احمد بن حنبل، مسند احمد، موسسه الرساله، ج 34، ص 426 ح 20836
[3]. مقاله «دوازده خلیفه پیامبر در منابع اهل سنت» و «حدیث دوازده امام» و «خلفای پیامبر قریشی‌اند».
[4]. خواند امیر، تاریخ حبیب السیر، تهران: کتاب‌فروشی خیام 1353، ج 2، ص 9