بررسی انتقادی سیره علمی ابوالقاسم ابراهیمی
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ ابوالقاسم خان ابراهیمی، فرزند حاج زین العابدین خان، چهارمین مرجع شیخیان کرمان است که در سال 1314 ه.ق. در شهر کرمان به دنیا آمد.[1] وی در سال 1388 ه.ق. در سن 74 سالگی در شهر مشهد مقدس از دنیا رفت و در جوار حضرت رضا (علیه السلام) در رواق دارالعزه دفن گردید.[2] از وی آثار زیادی در حکمت، کلام، فقه، اصول و... بر جای مانده است. از جمله‌ی آن آثار می‌توان به «فهرست، تنزیه الأولیاء، شكوي الملهوف، فلسفيه، ارض تسعين، ترجمه‌ی رجوم الشیاطین، اجتهاد و تقلید، مباحث الأصول، وادی السلام، شریفیه، فکرت، هفت مسأله و...» اشاره کرد.[3]
بزرگترین مشکلی که در سیره‌ی علمی مشایخ شیخیه وجود دارد این است که به نظر می‌رسد ایشان آثار خود را در راستای فرقه‌سازی و تفرقه در عالم تشیع تألیف کرده‌اند. شاهد ما بر این مطلب انحرافات سنگین اعتقادی ایشان، مخالفت با علمای شیعه، مخالفت علمای شیعه با ایشان، زمینه‌سازی برای فرق ضاله‌ای همچون بابیت و بهائیت، کناره گیری از اجتماعات شیعه، خواب‌گرایی، ارتباط با دربار فاسد قاجار، ادعای بابیت و نیابت خاص داشتن، زمینه‌سازی حمله‌ی عثمانیان به کربلا، ادعاهای پوچ و... است.[4]
به عنوان نمونه ابوالقاسم ابراهیمی در کتاب فلسفیه‌ی خود، که در واقع پاسخ به سؤالات مرحوم فلسفی بوده است، دچار لغزش شده و با علمای امامیه مخالفت کرده است؛ بعد از اینکه آیت الله بروجردی با این اثر مخالفت کردند و فرمودند: «این اثر (پاسخ‌های ابراهیمی به سؤالات مرحوم فلسفی) مخالف شیوه‌ی امام صادق (علیه السلام) است»، اما مع ذلک ایشان آن کتاب را چاپ و در ضمن آن اعلام کردند که این اثر مورد تأیید آیت الله بروجردی واقع شده است، حال آنکه خلاف واقع بیان کرده است و بعدها تکذیبیه آن چاپ و منتشر شد.[5] امروزه این کتاب از مهم‌ترین آثار اعتقادی شیخیه به شمار می‌آید. آیا این رفتار علمی وی، غیر از اعلام جداسازی از مکتب تشیع است؟
هانری کوربن، خاورشناس فرانسوی و حامی مکتب شیخیه، در یکی از آثار خود به این مطلب اشاره دارد. وی می‌نویسد: «در اين كتاب [فلسفیه] شيخ سركار آقا [ابراهیمی] به ٢٥ سؤال كه از طرف ملا فلسفی طرح شده است، جواب می‌دهد. سؤالات دقيق و بسيار مناسب طرح شده و شامل نكات و جهات مختلف اركان اربعه‌ی دين است كه در تشيّع، شيخيّه به آن شناخته می‌شوند. جواب‌ها هم به همان دقّت كاملاً مطابق و مناسب سؤال داده شده است و به نحوی قاطع وضع متقابل مباحثه را معلوم و ثابت می‌دارد. سؤالات در واقع به منظور رفع اختلاف طرح شده، ملا فلسفی اميدوار بود جواب‌ها طوری باشد كه به قضاوت مجتهد بزرگ قم [آیت الله بروجردی] و تصديق او برسد و ديگر از استعمال كلمه‌ی «شيخی» صرف‌نظر شود و به اين ترتيب هر نوع رايحه يا گمان اختلاف از بين برود. ليكن شيخی‌ها ديديم به هيچ وجه از اين اسمی كه به آنها داده شده است، ناراحت نيستند و به آن افتخار می‌كنند».[6]
آن‌طور که از عبارت کوربن بر‌می‌آید یکی از دغدغه‌های مرحوم فلسفی و دیگر بزرگان امامیه بر این بوده است که عنوان شیخی برداشته شود و علمای امامیه و شیخیه تحت لوای واحد به انتشار علوم اهل بیت (علیهم السلام) بپردازند و به نوعی این اختلاف و انشعاب از بین برود؛ اما متأسفانه اصرار و پافشاری علمای شیخیه بر عقائد خود، راه اتحاد را بستند و انشعاب دیگری در عالم تشیع ایجاد کردند و این بزرگترین ایراد بر مشایخ شیخیه است. آیا آثاری که بذر تفرقه را در عالم تشیع بپاشند، مورد تأیید اهل بیت (علیهم السلام) قرار دارند؟! آیا پیروی کردن از چنین آثاری جای تأمل ندارد؟!
پی‌نوشت:
[1]. ابوالقاسم ابراهیمی، فهرست، ج 1، ص 4.
[2]. علی اکبر باقری، نقد و بررسی آرای کلامی شیخیه‌ی کرمان، قم، انتشاراتی مؤسسه‌ی آموزشی پژوهشی امام خمینی (رحمة الله علیه)، 1392 ه.ش، ص 57.
[3]. ابوالقاسم ابراهیمی، فهرست، ج 2.
[4]. جهت مطالعه‌ی بیشتر بنگرید به مقاله‌ی: ادعای بابیت در کلام احسایی و مقاله‌ی: ارتباط شیخ احمد احسایی با دربار قاجار و مقاله‌ی: بررسی انتقادی خواب‌های شیخ احمد احسایی و مقاله‌ی: حملۀ عثمانیان به کربلا در زمان احسائی و مقاله‌ی: حملۀ عثمانیان به کربلا در زمان سید کاظم رشتی و مقاله‌ی: شیخیه زمینه‌ساز بابیه و مقاله‌ی: غلو شیخیه در حق پیامبر و اهل بیت و مقاله‌ی: نقد ادعای کیمیاگری شیخ احمد احسایی و مقاله‌ی: نظر مرحوم قاضی درباره احسایی و مقاله‌ی: رکن رابع در نظر شیخیه و مقاله‌ی: آشنایی کریمخان با رشتی، زمینه‌ی فرقه سازی و مقاله‌ی: اعتقاد شیخیه در خصوص بدن پیامبر در قبر و مقاله‌ی: بررسی انتقادی خواب‌های کریمخان کرمانی و مقاله‌ی: حکایت تکفیر شیخ احمد احسائی در قزوین
[5]. جهت مطالعه‌ی بیشتر بنگرید به مقاله‌ی: سوء استفاده شیخیه کرمان از مکاتبه با آیت الله بروجردی
[6]. مکتب شیخی از حکمت الهی شیعی، هانری کربن، ترجمه‌ی فریدون بهمنیار، ص 74-75.
افزودن نظر جدید