پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ نداشتن نظم منطقی و ثبات در گفتار یکی از اشکالاتی است که به کلام اشو وارد است. اشو درباره‌ی خود و فرقه‌اش می‌گوید: «من صاحب هیچ نظام فلسفی‌ای نیستم. نظام فلسفی نمی‌تواند زنده بماند. من یک رونده‌ام. یک جریان، مثل رود. من حتی نمی‌دانم که دیروز چه گفته‌ام. به این موضوع هم اصلا فکر نمی‌کنم. من فقط پاسخ‌گوی این لحظه‌ام. من پاسخ‌گوی حرف‌های دیروز نیستم. برو از دیروز بپرس! قطعا پیدایش نخواهی کرد. فردا نیز مرا نخواهی یافت. نه دیروزی وجود دارد و نه فردایی. تنها همین لحظه است که واقعیت دارد.»[1]

«قوانین منطقی زنده نیستند... کسانی که قوانین منطق را ارزش می‌نهند و سعی دارند تا زندگی کنند، آن را به گونه‌ای تمام می‌کنند که در دستانشان چیزهایی مرده دارند... به این دلیل است که سوترا می‌گوید: تمام اصول منطق را بشکنید!».[2]
این سخن فردی است که می‌خواهد برای تمامی انسان‌ها روشی نوین برای زندگی بهتر ابداع کند. آن‌کسی که خود را دارای هیچ نظام عقلی و منطقی نداند، نتیجه‌ی گفتارش سردرگمی پیروان و طرفدارانش خواهد بود. چنان‌چه در بیان اندیشه‌ی خود در مورد خدا، گاهی بر این باور است که خدا برای من چیزی نیست، مگر شادی و نشاط.[3] گاهی خدا را عشق[4] و گاهی خدا را همان آزادی[5] فرض می‌کند و در جایی اعلام می‌کند که همه خدا هستند[6] و در پایان نظریه پردازی‌هایش، محال بودن اثبات وجود خدا را بیان می‌کند.[7]

نامفهوم بودن مطالب و تغییر مداوم نظریه‌ها و نداشتن نظم منطقی و ثبات در گفتار، همان چیزی است که خود اشو به آن اذعان کرده است: «ارثیه‌ای واقعا وحشتناک برای محققان به جا گذاشته‌ام؛ از حرف‌های من چیزی نخواهند فهمید!»[8]
البته مخالفت اشو با نظام‌های فلسفی بر سر این نیست که فلان روش فلسفی نامناسب یا نادرست است؛ بلکه از دیدگاه وی، هر نوع جولان عقل در نظام معنوی و دینی، کار اشتباهی است. بنابراین، می‌توان پی‌برد که جملات از هم گسستگی و نظریات متناقض و ناپایدار اشو، ریشه در همین تفکر نادرست وی دارد.
در تفکر اسلامی «عقل» و «دین» به عنوان دو رکن اساسی زندگی سعادتمندانه معرفی شده‌اند، به طوری که انکار نقش هر کدام، تخریب بخش دیگر است. پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌فرماید: «هر خیر (و خوبی) با عقل به دست می‌آید و کسی که عقل ندارد، دین ندارد.»[9]
قرآن کریم در آیات متعدد انسان را به استفاده از عقل فراخوانده و انسان‌هایی را که از عقل خود استفاه نمی‌کنند، بدترین جنبندگان روی زمین دانسته است: «إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ الَّذِينَ لَا يَعْقِلُونَ. [انفال/22] همانا بدترین جنبندگان نزد خداوند، کر و لال‌هایی هستند که عقل خود را (برای دریافت حقیقت) به کار نمی‌گیرند.»[10]

پی‌نوشت:

[1]. ریشه‌ها و بالها، اشو،  آویژه، 1382، ترجمه: مسیحا برزگر، ص 175.
[2]. ضربان قلب حقیقت مطلق، اشو، نشر فردوس، ترجمه: مرضیه شنکایی، ص 404.
[3]. دل به دریا بزن، اشو، انتشارات هودین، تهران، ص 46.
[4]. من درس شهامت می‌دهم، انتشارات هودین، تهران، اشو، ص 23.
[5]. چراغ راه خود باش، اشو، انتشارات هودین، تهران، ص 108.
[6]. عشق پرنده‌ای آزاد است، اشو، انتشارات دارینوش، تهران، ص 99.
[7]. با خود یکی شو، اشو، انتشارات هودین، تهران، ص 28.
[8]. شورشی، اشو، نسیم دانش، تهران، 1383، ص 5.
[9]. تحف العقول، ابن شعبه حرانی، نشر اعلمی، بیروت، 1406، ص 44.
[10]. نقد و بررسی جریان‌های مدعی معنویت، علی محمدی هوشیار، انتشارات ذکری، ص 154.