پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ سایت‌ها و شبکه‌های باستانگرا مدتی است مدعی شده اند که در زمان هخامنشیان، دانشمندی به نام آرتاخه وجود داشت که در حمله خشایارشا به یونان، یک آبراه حفر کرد. آیا این ادعا درست است؟ آیا چنین دانشمندی وجود داشت؟

در پاسخ باید گفت:

- در منابع ایرانی، نامی از این شخص وجود ندارد. اگر او دانشمندی بزرگ بود، حافظه جمعی ایرانیان نام و نشانی از او به خاطر می‌سپرد. ولیکن می‌بینیم که چنین نیست. ممکن است برخی بگویند اسکندر مقدونی و عرب‌ها نام و نشان او را از بین بردند. قبلاً به این دست ادعاها پاسخ داده بودیم که ادعای نابودی تاریخ ایران به دست دشمنان، دروغ است (بنگرید).

- هرچند منابع کهن ایرانی هیچ نامی از آرتاخه نبردند، اما منابع غربی (از قبیل یونانی و...) از آرتاخه نام برده‌اند که در تازش خشایارشا به یونان، به فرمان او مأمور حفر کانالی در حوالی کوه آتوس گردید و گویا پس از انجام ماموریت از دنیا رفت. طبیعتاً نمی‌توان به کسی که یک آبراه حفر کرده، عنوان "دانشمند" اهدا کنیم. همانطور که به یک چاه‌کَن (هرچقدر استاد باشد) عنوان دانشمند اطلاق نمی‌شود. همچنین در اصل این قضیه نقاط مشکوک و بعضاً مضحک وجود دارد که باورِ داستان حفر کانال توسط آرتاخه را دشوار می‌کند. برای مثال، ادعا از این قرار است که این آبراه، 2000 طول، 30 متر عرض و 3 متر عمق داشت.[1] یعنی معادل 180 هزار متر مکعب. خوب این میزان گود برداری (که لازمه‌اش خاک برداری وسیع است) آن هم با بیل و کلنگ، زمان زیادی می‌برد. شاید چند هفته یا چند ماه... در حالیکه ارتش هخامنشی می‌توانست ظرف 1-2 روز شبه جزیره اتوس (که محیط آن کمتر حدود 100 کیلومتر است) را از طریق دریا دور بزند. همچنین وقتی از باستانگرایان می‌پرسیم که عمق این آبراه چقدر است، پاسخ میدهند 3 متر! می‌پرسیم مگر کشتی (حتی کشتی کوچک) می‌تواند از یک آبراه با این عمق کم عبور کند؟ چه برسد به کشتی‌های نظامی هخامنشی که قاعدتاً بزرگ و پر از تجهیزات بودند (این نشان می‌دهد چه بسا یونانیان بخواهند برای خود تاریخ‌سازی کنند و این حرف‌های نادرست را سر هم کرده اند). نکته دیگر اینکه آبراهی که امروز، حفر آن را به آرتاخه نسبت می‌دهند (هرچند پر شده و دیگر به صورت آبراه نیست)، اما از روی نقشه، 30 درجه انحراف از مسیر دارد. در حالیکه در مهندسی، حتی یک درجه انحراف نیز قابل قبول نیست. چه برسد به 30 درجه...
    
    
    

پی‌نوشت:

[1]. B. S. J. Isserlin, R. E. Jones, V. Karastathis, S. P. Papamarinopoulos, G. E. Syrides and J. Uren "The Canal of Xerxes: Summary of Investigations 1991-2001" The Annual of the British School at Athens Vol. 98 (2003), pp. 369-385