پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ ابوهریره در اواخر عمر شریف پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) مسلمان شد، و مصاحبت او با رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به سه سال نرسید. او از اصحاب صفه بود.[1] او نقل می‌کند که بسیار گرسنه می‌ماند، و در راه اصحاب می‌نشست و خود را به غش و بی‌حالی می‌زد، به امید این‌که به او غذایی بدهند.
او به‌خاطر روایات زیادی که از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل کرده است، نزد اهل سنت شهرت یافته است، و با این‌که او مصاحبت کمی با پیامبر اکرم داشت، بیشترین روایت را در کتاب‌های اهل سنت به خود اختصاص داده است.
او 5374 حدیث به خود اختصاص داده است،[2] در حالی‌که خود می‌گوید: من همه‌ی احادیثی که شنیدم، نقل نکردم،[3] که اگر احادیث نقل شده از سه خلیفه در کتب اهل سنت را روی هم بگذاریم، یک دهم احادیث ابوهریره هم نمی‌شود! تا جایی که ذهبی، قوه حفظ او را از معجزات پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) ذکر نموده است.[4] او حتی از حوادثی نقل کرده است، که در آن حضور نداشته است.
حال سؤالی که مطرح می‌شود، این است که چگونه ممکن است، کسی‌که کمتر از سه سال همراه پیامبر بوده است، احادیث و یافته‌های او از کسانی‌که 23 سال همراه پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) بوده‌اند، بیشتر باشد؟!
عالمان اهل سنت برای این سؤال، پاسخی ذکر نکرده‌اند، و ابوهریره را «راویة الاسلام» نامیده‌اند.
او نزد عالمان شیعه به دروغ‌گویی و تدلیس[5] و جعل حدیث مشهور است و برخی از عالمان اهل سنت نیز همین اتهامات را برای او پذیرفته‌اند.[6] ابوهریره در زمان خلافت عمر از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل کرد که، ای مردم! پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «خداوند متعال زمین و آسمان را در هفت روز آفرید؛ عمر وقتی این سخن را شنید، او را با تازیانه زد و از او خواست حدیث را بگوید، او باز هم حدیث را نقل کرد؛ عمر او را دوباره با تازیانه زد و گفت: خدا در قرآن گفته است، که زمین و آسمان را در شش روز آفریده است و تو می‌گویی در هفت روز؟! ابوهریره گفت: شاید این خبر را از کعب الاحبار یهودی شنیده باشم! عمر گفت: تا وقتی که نتوانسته‌ای، میان روایات پیامبر و احادیث کعب الاحبار فرق بگذاری، از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) حدیث نقل نکن.»[7]
حضرت علی (علیه السلام) درباره‌ی ابوهریره فرمود: «ألا إن أکذب الأحیاء علی رسول الله، ابوهریرة الدوسی.[8] بدانید که دروغ‌گوترین مردم بر رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در حالی‌که اکنون زنده است، ابوهریره دوسی است.»
عایشه نیز او را بارها دروغ‌گو دانسته و بسیاری از احادیثی را که او از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل کرده، رد نموده است.
عایشه یک‌بار کار او را زشت شمرد و گفت: چه زمانی شنیدی که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) این‌گونه سخن گفته باشد؟ او هم به عایشه گفت: تو به‌جای شنیدن حدیث رسول الله سرگرم آینه و سرمه‌دان و حنا بودی.
در مورد حدیث دیگری از ابوهریره، هنگامی‌که عایشه در دروغ بودن حدیث او پافشاری کرد، و او را رسوا نمود، مروان بن حکم پا درمیانی کرد و صحت و درستی حدیث او را مورد ارزیابی قرار داد. در این هنگام ابوهریره زبان به اعتراف گشود و گفت من آن را از پیامبر خدا نشنیده‌ام، بلکه از فضل بن عباس شنیده‌ام.[9]
ابن قتیبه می‌گوید: ابوهریره پای ابن عباس را که مرده بود، پیش کشید و حدیث را به او نسبت داد، و وانمود کرد که از او شنیده است، در حالی‌که مردم گمان می‌کردند از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) شنیده است و او از رسول خدا نشنیده بود.[10]

پی‌نوشت:

[1]. صفه مکانی بود که فقرای اصحاب در آن زندگی می‌کردند و با کمک اصحاب روزگار می‌گذراندند.
[2]. «أبو هريرة: خمسة آلاف حديث وثلاثمائة وأربعة وسبعون حديثاً.» جوامع السیرة و خمس رسائل اخری لابن حزم (الرسالة الثانیة: اسماء الصحابة الرواة و ما لکل واحد من العدد)، ابن حزم، مصر: دارالمعارف، ص275.
[3]. «كان أبو هريرة يقول: رب كيس عند أبي هريرة لم يفتحه. يعني: من العلم.» سیر اعلام النبلاء، ذهبی، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1413ق، ج2، ص597.
[4]. «وكان حفظ أبي هريرة الخارق من معجزات النبوة.» سیر اعلام النبلاء، ذهبی، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1413ق، ج2، ص594.
[5]. به کسی‌که حدیثی را به فردی که از او نشنیده است، نسبت دهد، مدلس گویند و به کار او تدلیس گفته می‌شود.
[6]. «سمعت شعبة يقول: كان أبو هريرة يدلس.» سیر اعلام النبلاء، ذهبی، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1413ق، ج2، ص608.
[7]. « حديث خلق الله التربة يوم السبت: روى مسلم في كتابه عن أبي هريرة ... وقد روى هذا الحديث كذلك الإمام أحمد والنسائي عن أبي هريرة ... وقد ذكر الأئمة ومنهم البخاري في التاريخ الكبير وابن كثير أن أبا هريرة قد تلقى هذا الحديث عن كعب الأحبار، لأنه يخالف نص القرآن في أنه خلق السماوات والأرض في ستة أيام!» شیخ المضیرة ابوهریره، محمود ابوریة، بیروت: منشورات مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، ص97.
[8]. شرح نهج البلاغه، ابن ابی‌الحدید، دار إحياء الكتب العربية، ج4، ص68.
[9]. « عبد الرحمن أخبر مروان أن عائشة وأم سلمة أخبرتاه أن رسول الله صلى الله عليه وسلم كان يدركه الفجر وهو جنب من أهله ثم يغتسل ويصوم وقال مروان لعبد الرحمن بن الحرث أقسم بالله لتقرعن بها أبا هريرة ومروان يومئذ على المدينة فقال أبو بكر فكره ذلك عبد الرحمن ثم قدر لنا أن نجتمع بذي الحليفة وكانت لأبي هريرة هنالك أرض فقال عبد الرحمن لأبي هريرة إني ذاكر لك أمرا ولولا مروان أقسم علي فيه لم أذكره لك فذكر قول عائشة وأم سلمة فقال كذلك حدثني الفضل بن عباس وهو أعلم.» صحیح بخاری، باب الصائم یصبح جنباً، دار الفكر للطباعة والنشر والتوزيع، 1401ق، ج2، ص232.
[10]. « فقال أبو هريرة إنما حدثني بذلك الفضل بن العباس، فاستشهد ميتا وأوهم الناس أنه سمع الحديث من رسول الله صلى الله عليه وسلم ولم يسمعه.» تأویل مختلف الحدیث، ابن قتیبه، بیروت: دار الكتب العلمية، ص28.

مهدی منصورسمائی