از جمله اختلافاتی که میان شیعه و اهل سنت از دیرباز و از زمان‌های گذشته لابلای کتب روایی و تفسیری وجود داشته است، نوع احترام و تکریم و بزرگداشت پیامبر  اکرم و اهل بیت ایشان و نیز صحابه بوده است، چرا که شیعه بعد از نام پیامبر اکرم و اهل بیت ایشان، عباراتی مانند: (صلی الله علیه و آله و سلم)، (صلوات و سلام الله علیه و علیهم)، (علیه السلام) و ... را به‌کار می‌برد و اهل سنت هم عباراتی مثل (کرم الله وجهه) برای امیرالمؤمنین، و (رضی الله عنه) برای باقی صحابه، مورد  استفاده قرار می‌دهند؛ حال باید دید کدام عبارت صحیح‌تر و به حقیقت و واقع نزدیک‌تر است؟
آن‌چه که از برخی از آیات قرآن و کلام خدا به‌دست می‌آید این است که خداوند این‌گونه در قرآن، احترام و تکریم می‌کند: «إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِيماً.[احزاب/56] به‌درستی‌که خداوند و ملائکه او، صلوات و درود می‌فرستند بر پیامبر، ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید، درود و صلوات بفرستید بر او، درود فرستادنی.» «سَلامٌ عَلى إِلْ یاسِینَ.[صافات/130] سلام بر خاندان یاسین.» «سَلَامٌ عَلَىٰ نُوحٍ فِي الْعَالَمِينَ.[صافات/79] سلام بر نوح و در میان جهانیان.» «سَلَامٌ عَلَىٰ إِبْراهِيمَ .[صافات/ 109] سلام بر ابراهیم.» «سَلامٌ عَلی مُوسی وَ هارُونَ.[صافات/120] سلام بر موسی و هارون.» لذا در این‌گونه آیات، احترام و تکریم خداوند نسبت به پیامبرانش را مشاهده می‌کنیم، جالب‌تر این است که خداوند برای هیچ‌یک از پیامبرانش، جز آل یاسین که مصداق آن پیامبر اسلام است، درود این‌گونه نفرستاد؛ «یاسین» یکی از نام‌های مبارک رسول اکرم است.
علمای اهل سنت مثل ابن حجر، کلبی، نقّاش و فخر رازی[1] در کتب خود، ذیل تفسیر آیه شریفه 130 سوره صافات گفته‌اند: منظور این آیه، درود و صلوات بر خاندان محمد است.[2] او چند صورت را بر این آیه در تفسیر کبیر خود ذکر کرده که اهل بیت پیامبر با حضرتش مساوی هستند، ازجمله در درود و صلوات فرستادن، در طهارت و پاکی، در حرمت صدقه، در محبت و دوست داشتن آن‌ها، و هم‌چنین در کتب روایی اهل سنت وارد شده است که وقتی این آیه نازل شد، اصحاب عرضه داشتند یا رسول الله! ما به نحوه‌ی سلام و درود فرستادن بر شما پی برده‌ایم، ولی چگونه بر شما صلوات بفرستیم؟ حضرت فرمود: بگویید: «اللهم صل علی محمد و آل محمد».[3] امام فخر رازی در تفسیر کبیر خود روایتی را از رسول خدا بیان می‌دارد که حضرت فرمود: بر من درود و صلوات ناقص و غیر کامل نفرستید؛ عرض کردند یا رسول الله! صلوات ناقص و غیر کامل کدام است؟! فرمود این‌که بگویید «اللهم صل علی محمد» و به همین مقدار اکتفا کنید، بلکه بگویید: «اللهم صل علی محمد و علی آل محمد».[4]
ابوبکر بن شهاب الدین در کتاب خود بحثی مفصّل ذیل این موضوع دارد و به نقل آراء و نظریات علماء و فقها در وجوب درود و صلوات بر خاندان پیامبر در نمازهای یومیه می‌پردازد، او به نقل از نسایی، دارقطنی، ابن حجر هیثمی، بیهقی، طرطوسی، مروزی، سمهودی، نووی، قصیمی، و دیگران به همین مطلب اشاره می‌کند.[5]
شافعی هم طی اشعاری، به همین نکته اشاره می‌کند و این‌گونه می‌سراید که:
یا آل بیت رسول الله، حبّکم....... فرض من الله فی القرآن انزله
کفاکم من عظیم القدر انّکم......... من لم یصل علیکم لاصلاه له.[6]
یعنی ای اهل بیت رسول الله، دوستی و محبت شما را خدا واجب گردانده و آن را در قرآن آورده است. در مقام و منزلت شما همین بس، کسی‌که در نماز بر شما صلوات و درود نفرستد، نمازش باطل است.»
در مورد عباراتی مانند (کرم الله وجهه) نسبت به حضرت علی (علیه‌السلام) که اهل سنت به آن قایلند، می‌گویند، علی (علیه‌السلام) هرگز عورت خویش را نگاه نکرد، برخی قایلند که ایشان چون پدر اهل بیت هستند، لذا این امتیاز و برتری حضرت است؛ نسبت به این عبارت، عده‌ای دیگر معتقدند که حضرت در میان بزرگان صحابه، هیچ‌گاه بر بت سجده نکرد و در سن ده سالگی اسلام آورد، در حالی‌که دیگران کم و بیش بت پرستیدند، لذا اطلاق این عبارت به همین جهت است و در کتب روایی و تفسیری اهل سنت، فراوان به این عبارت برخورد می‌شود.
در مورد عبارت (رضی الله عنه) که به صحابه اطلاق می‌شود، به خاطر بت‌پرستی بود که در دوران جاهلیت داشتند، تا این‌که اسلام آن‌ها را نجات داد و به پرستش خداوند یکتا رهنمون شدند و خداوند از ایشان راضی گردید.
در نتیجه، هر چند عبارتی که اهل سنت می‌آورند، غیر مستند نیست، و می‌توان این عبارت را در قرآن یافت، اما عباراتی که شیعه می‌آورد، غیر از سفارش قرآنی، سفارش نبوی در روایات را دارا است، و سنت به‌شمار می‌رود، ضمن این‌که بخاری، در کتاب صحیح خود، در مورد ائمه معصومین، ازجمله امیرالمؤمنین و امام حسین، عبارت (علیه السلام) آورده و برای فاطمه زهرا، عبارت (‌علیها السلام) به‌کار برده است.[7]

پی‌نوشت:

[1]. تفسیر کبیر، فخر رازی، نشر اساطیر، تهران، ایران، ج7 ص163.
[2]. ینابیع الموده، قندوزی حنفی، دار الاسوه، قم، ایران، ص6.
رشفه الصادی، ابوبکر بن شهاب الدین، دار الحدیث، قم، ایران،باب اول ص34.
[3]. صواعق المحرقه، هیثمی، مکتبه القاهره، قاهره، مصر، ص144-146.
[4]. تفسیر فخر رازی، نشر اساطیر، تهران، ایران، ج6 ص797.
[5]. رشفه الصادی، ابوبکر بن شهاب الدین، دار الاسوه، قم، ایران، باب دوم ص29-35.
[6]. دیوان الامام شافعی، عبدالرحمن المصطاوی، دار المعرفه، بیروت، لبنان، ص93.
[7]. این موارد بسیار زیاد است و به جهت این‌که گفته نشود، این عبارات نوشته بخاری نیست و در یک چاپ صورت گرفته، چند مورد را از چاپ‌های مختلف به عنوان نمونه می‌آوریم:
صحیح بخاری، بخاری، مطبعة السلفیه، ج2، ص385و386، ح3091 و ح3092. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
صحیح بخاری، بخاری، مکتبة الرشد، ص607، ح4462. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
صحیح بخاری، بخاری، بیت الافکار الدولیة للنشر، ص1061، ح5362. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
صحیح بخاری، بخاری، دار طوق النجاة، ج7، ص129. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.