شواهد تاریخی گواه آن است که جریان‌های انحرافی پیشینه طولانی در تاریخ گذشته دارند، که هر از گاهی به سبب عواملی سر بر آورده و پس از چندی، خاموش شده است. در بررسی زمینه‌ها و عوامل پدید آورنده‌ی‌ این جریان‌ها می‌توان به علت‌هایی دست یافت.
1. ناآگاهی توده مردم؛ به همان اندازه که دانش و آگاهی انسان را روشن می‌کند، نادانی سبب فرو افتادن انسان در بیراهه می‌شود. آگاهی‌های معتبر و آموزه‌های اصیل اسلامی، به راستی موجب می‌شود تا علاقه‌مندان هرگز فریب افراد منحرف را نخورده، خود را از این جریان‌ها دور نگه دارند. یکی از نمونه‌های انحرافی معاصر در این زمینه، به نام احمدالحسن است؛ که در آن از ناآگاهی مردم به حقیقت نشانه‌های ظهور خود را با عنوان یمانی معرفی کرده است.
2. آشفتگی اجتماعی و اقتصادی؛ مردم در این آشفتگی‌ها در پیِ پناه‌گاهی هستند که در آن به آرامش برسند. از این‌رو گاهی هر دارویی را بر درد خویش می‌آزمایند بدون آن‌که بیاندیشند آن‌چه درمان پنداشته‌اند، خود دردی بر دردهای آن‌هاست.
3. زیاده‌خواهی؛ زیاده‌خواهی و فزون‌طلبی از صفات ناشایستی است که برخی انسان‌ها را به هرکاری وا می‌دارد. برخی را در جریان‌سازی اقتصادی و برخی را در جریان‌سازی دینی سوق می‌دهد. از کسانی که در دوران معاصر پس از جریان‌سازی به این افزون‌خواهی اعتراف کرده کاظمینی بروجردی است که یک از اهداف خود را رسیدن به امکانات مادی ذکر کرده است.
4. نابسامانی و اعتبار کم برخی متون؛ با وجود همت بلند بزرگان دین و دانشمندان شیعه در طول تاریخ برای به سلامت رساندن متون به نسل‌های آینده، کم و بیش از این منابع دستبرد شده یا مطالبی نادرست وارد آن‌ها شده است که خود دستاویز برای برخی جریان‌ها شده است.
5. حمایت استکبار؛ [1] روابط متقابل فرقه‌ها و مدعیان دروغین با استعمار و استبداد در هر زمان شواهد پرشماری دارد از جمله وابستگی و پیوند دوسویه بهاییت و قدرت‌های استکباری که از آغاز رسمیت یافتن این فرقه دیدنی بوده است. قادیانی یکی دیگر از جریان‌های انحرافی است که نقش استعمار انکار ناشدنی است.[2]

پی‌نوشت:

[1]. خبرگزاری فارس، کد خبر: 13920230000735.
[2]. درسنامه مهدویت، خدامراد سلیمانیان، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود، ج4، ص 171.