صدیق اکبر؛ جناب ابوبکر!!!
جناب ابوبکر از سوی اهلسنت به عنوان صدیق اکبر معرفی شده است که این دیدگاه در پرتو روایاتی اخذ شده که در اینجا سه روایت مورد بررسی قرار میگیرد.
روایت اول از سوی ترمذی به نقل از عایشه است که مضمون آن چنین است: «پیامبر در پاسخ سؤالی، عایشه را اینگونه خطاب کرد: ای دختر ابوبکر و یا ای دختر صدیق.»[1] اشکال این روایت بر خواننده مخفی نیست. چرا که در این روایت تردید در استعمال صدیق، به خاطر دوگانگی خطاب در دختر صدیق بودن و دختر ابوبکر بودن وجود دارد و زمانی که احتمال در میان باشد، استدلال از بین میرود. (اذا جاء الاحتمال بطل الاستدلال).
روایت دیگر نیز توسط ابنجوزی در کتاب الموضوعات نقل شده است. پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) در این روایت فرمود: «در شب معراج لوح سبزی را دیدم که بر آن نوشته شده بود ... ابوبکر صدیق است.»[2] این روایت در کتابی آمده است که مقصود از تألیف آن، تضعیف روایت موجود در آن کتاب است. افزون بر این، این روایت به خاطر وجود شخصیتهای کذاب در سند آن تضیف شده است.[3]
روایت آخر روایت ابوهریره است که میگوید: «پیامبر فرمود: کوه حراء به حرکت در آمد، حضرت رسول (صلیاللهعلیهوآله) فرمودند: آرام بگیر! بر روی تو تنها نبی، صدیق و شهید هستند. بر روی کوه، پیامبر (صلیاللهعلیهوآله)، ابوبکر، عمر، عثمان، علی (علیهالسلام)، طلحه، زبیر و سعد بن ابی وقاص بودند.[4]
نحوه استدلال به این روایت اینگونه است که مقصود از نبی در این حدیث، پیامبر (صلیاللهعلیهوآله)، منظور از صدیق، ابوبکر و مراد از شهید، دیگر افراد هستند.
اما اشکال اساسی به کیفیت استدلال مذکور این است که در روایت فوق، اسم سعد بن ابی وقاص نیز موجود است، در حالیکه وی به مرگ طبیعی از دنیا رفته است.[5]
پینوشت:
[1]. «عن عائشه قالت ... لا یا بنت ابی بکر او یا بنت الصدیق». ترمذی، محمد بن عیسی، سنن ترمذی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج 2، ص 1404 ق.
[2]. ابن جوزی، عبدالرحمن، الضعفاء و المتروکین، بیروت، دار الکتب العلمیه، ج 1، ص 327.
[3]. هیثمی، علی بن ابی بکر، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، بیروت، دار الفکر، 1412 ق، ج 9، ص 48.
[4]. قشیری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ریاض، دار الطیبه، 1427 ق، ج 2، ص 1135.
[5]. ابن عبدالبر، یوسف، الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، بیروت، دار الجیل، ج 1، ص 183.
افزودن نظر جدید