ابن جُبير از وجود ابنيه اى در مكه و قبّه هايى بر فراز قبور خبر مى دهد كه ذكر آنها به طول مى انجامد. مانند مولد النبى (صلى الله عليه وآله وسلم)، مولد الزهراء، و دار الخيزران(محل عبادت سرّى پيامبر).

نيز از مشاهد رفيع صحابه و تابعان مدينه نام برده و در ضمن آن به روضه عباس بن على و حسن بن على اشاره مى كند كه بناى مرتفعى دارند، و در ادامه به ذكرخصوصيات ضريح آنها مى پردازد.

چنانچه بخواهيم آنچه را كه ابن جبير از مقامات شهدا و علما و صالحان در عراق و شام ديده و ثبت كرده است متذكر شويم، سخن به درازا مى كشد پس به همين مقدار اكتفا مى كنيم. طبيعى است علاقمندان به تفصيل بيشتر، به اين كتاب مراجعه خواهند كرد.(1)

ابن نجار(2) (578ـ 643)

محمد بن محمود معروف به «ابن النجار»، جهانگرد معروف مسلمان، در كتاب «اخبار مدينة الرسول» مى نويسد:
گنبد بسيار بلندى كه از قدمت خاصى برخوردار است در اول بقيع موجود است، كه دو در دارد كه هر روز يكى از آنها براى زيارت باز مى شود.(3)

اينها نمونه هايى است كه از سفرنامه ها نقل كرديم، و چنانچه به ديگر سفرنامه ها مراجعه شود روشن مى گردد كه ساختن بنا بر قبور انبيا و اوليا، يك سنت ديرينه در ميان موحّدان بوده است.

ابن حجاج بغدادى(262ـ 392) از شعراى بزرگ عراق مى باشد كه قصيده اى را در مدح امير مؤمنان (عليه السلام)سروده و در حرم آن حضرت در محضر جمعى ايراد كرده است. او در آغاز اين قصيده مى گويد:

يا صاحب القبّة البيضاء على النجف                 من زارَ قبرَك واستشفى لـديك شُفِي
اى صاحب گنبد سپيد در سرزمين نجف، هر كس قبر تو را زيارت كند و نزد تو (از خدا) شفا بطلبد، خدا او را شفا خواهد داد.

اين بيت حاكى است كه در اواخر قرن چهارم، قبر اميرمؤمنان(عليه السلام)داراى قبّه و بارگاه بوده است.

شگفت اينجا است كه از نظر دانش«اصول فقه»، اتفاق امت در هر قرنى بر حكمى از احكام، نشانه صحت واعتبار شرعىِ آن حكم است وچنين اتّفاقى را «اجماع» مى نامند. ولى اتّفاق امت اسلامى در طول قرون متمادى

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 . راجع به مصر ص 19ـ 24، درباره مكه، ص87، 141، 142 و راجع به مدينه 173ـ 174 و راجع به مشاهد كوفه 187ـ 198 ، راجع به بغداد ص 202 و مشاهدات او در شام در 246ـ 249 و 253ـ 254(رحلة ابن جبير، چاپ دار صادر، 1384).
2 . محمد بن محمود معروف به ابن نجار جهانگرد معروفى است كه در بغداد ديده به جهان گشوده وى سفر خود را از عراق آغاز كرده و تا شام و مصر وحجاز و فارس ادامه داده، سفر او 27 سال طول كشيده است.
3 . اخبار مدينة الرسول: تحقيق صالح محمدجمال، چاپ مكه مكرمه.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------