گروهى زيارت را بر زنان تحريم كرده و با دو حديث ياد شده در زير استدلال مى كنند:

1. لعن اللّه زوارات القبور.(1)
«خدا زنان زائر قبور را از رحمتش دور كند».

پاسخ

اين حديث فاقد شرط لازم بر استدلال است، زيرا به دلايل پيشين بايد آن را منسوخ دانست، واتفاقاً برخى از محدثان از اهل سنت آن را منسوخ دانسته اند، مثلاً: ترمذى ناقل حديث مى گويد: اين حديث مربوط به دوران پيش از تجويز زيارت قبور است ووقتى پيامبر زيارت قبور را بر همگان تجويز كردن زن و مرد در برابر آن يكسان گشته اند.(2)

قرطبى مى گويد: اين حديث مربوط به زنانى است كه بيشتر وقت خود را در قبرستانها بكار برده و از اين طريق حقوق شوهر خود را پايمال مى سازند به شهادت اين كه پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم)واژه «زوّارات» بكار برده و همگان مى دانيم كه اين واژه صيغه مبالغه است.

2. ابن ماجه از على بن ابى طالب (عليه السلام)نقل مى كند: پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم)بيرون آمد و زنانى را نشسته مشاهده كرد، پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم)فرمود: براى چه نشسته ايد؟
گفتند: منتظر جنازه هستيم.
فرمود: غسل خواهيد داد؟
گفتند: نه.
فرمود: حمل خواهيد كرد؟
گفتند: نه.
فرمود: آن را وارد قبر خواهيد كرد؟
گفتند: نه.
فرمود: برگرديد، گناه كارانيد نه دارندگان پاداش.(3)

پاسخ

اين حديث از نظر سند و دلالت قابل استدلال نيست، زيرا در سند آن،دينار بن عمرو وارد شده كه از نظر راوى شناسان، مجهول، كذاب، متروك، وخطاكار، معرفى شده است.

آيا با حديثى كه راوى آن تا اين حدّ ضعيف باشد مى توان با آن استدلال نمود؟

گذشته از اين مضمون آن نيز ـ بر فرض صحت سند ـ ارتباطى به زيارت قبور ندارد، زيرا نكوهش پيامبر متوجه زنانى بود كه به تماشاى جنازه آمده بودند، بدون اين كه مسئوليتى را برعهده داشته باشند، واين ارتباطى به زيارت قبور ندارد .

در اينجا از تذكر نكته اى ناگزيريم و آن اين كه اسلام دين فطرت و دين سهل و سمح است و پيامبر اسلام (صلى الله عليه وآله وسلم)فرمود: آيين اسلام آيين استوارى است و با آن به رفق و مدارا وارد شويد.

فرض كنيد مادر مؤمنى فرزند رشيد خود را از دست داده و جسد او را زير خروارها خاك دفن كردند و قلب او سوزان است، تنها چيزى كه مى تواند تسلى دهد زيارت قبر فرزندش است. در اين صورت جلوگيرى مادر، از يك چنين عمل عقلايى كه در همه جهان رواج دارد مايه فشار روحى مادر خواهد بود، آيا شريعت اسلام از چنين عملى نهى مى كند آنگاه آن را سهل و آسان مى شمارد؟!

اصولاً زيارت قبور جنبه عبرت آموزى و يادآورى آخرت دارد و با قرائت قرآن و فاتحه بر عزيزان همراه است، چگونه مى توان زنان را از اين فيض محروم كرد؟

و به ديگر سخن، فلسفه زيارت قبور، كه يادآورى آخرت و مايه عبرت است، قابل تخصيص نيست.

البته زيارت قبور از هر نوع گناه و خلاف پيراسته باشد و اگر به فرض نهى هم در كار بوده، شايد براى اين بوده كه در آن زمان، زنان اين شرايط را رعايت نمى كردند.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 . سنن ابن ماجه:1/503، حديث 1576; سنن أبي داود:3/218، حديث 3236 و در دومى به جاى «زوارات» ، «زائرات»آمده است.
2 . سنن ترمذى:3/371، باب ما جاء من الرخصة في زيارة القبور.
3 . فتح الباري: 3/148، باب 31، زيارة القبور، حديث 1283.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------