انگيزه عارفان و سالكان راه حق كه با كانون حق در ارتباطند، همان عشق و حبّ فزون از حد به معبود و معشوق است. درك زيبايى معشوق مطلق، آنچنان جذبه اى در كانون وجودشان پديد آورده كه بدون توجه به پاداشها و كيفرهاى مادّى و اخروى، او را مى پرستند.

به تعبير ديگر: عشق به كمال و جمال معبود، يگانه محرّك آنان براى خاكسارى در برابر حق و پرستش اوست.

در احاديث اسلامى اين نوع عبادت، از آنِ آزادگان شمرده شده كه از هر نوع تعلّقات نفسانى رها شده اند، چنان كه مى فرمايد: «وقومٌ عَبَدُوا اللّهَ عزّوجلّ حبّاً له فتلك عبادةُ الأحرار».(1)

اين انگيزه به گونه اى كه بيان گرديد، انگيزه اى فراگير در ميان مردم نيست و در همه عبادتگران و پيروان آيين توحيد يافت نمى شود، بلكه از آنِ انسانهاى خاصى است كه به قله كمال انسانى رسيده و جز حبّ كمال وجمال معبود، انگيزه اى در دل ندارند. در اين صورت لازم است به بيان انگيزه عمومى عبادت بپردازيم.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 . وسائل الشيعة: 1/55، باب 9، از ابواب مقدمات عبادات، حديث 1.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------